محمدجواد زارعیان

تدوین برنامه های میان دستی برای توسعه و پیشرفت، مبتنی بر سیاست هایی هستند که به شکلی انضمامی در قالب اهداف معین و مواد قانونی و طرح های اجرایی بروز می کنند. چنانچه در بسیاری از موارد ضعف در اجرا را می توان از طریق بررسی سیاست گذاری ها دنبال کرد. یکی از دلایل برهم خوردن تعادل بین مصرف و تقاضا در مدیریت منابع آب کشور را در شکل سیاست گذاری و برنامه ریزی می توان جست وجو کرد. با این وجود این سیاست گذاری و برنامه ریزی آب در ایران شکل ثابتی نداشته و از دوره ای به بعد برحسب تغییر در بستر اجتماعی و سیاسی، تحولات زیادی داشته است. بیشترین تحولات در برنامه ریزی و سیاست گذاری آب بین برنامه های آب در دوران قبل و بعد از انقلاب اسلامی ایران است؛ تحولات در میان مدت و کوتاه مدت نیز مشهود است. برای شناسایی این تحولات از طریق رویکرد کیفی و با روش تحلیل مضمون استقرایی متن برنامه ها و اسناد توسعه بررسی شده است.نتایج تحقیق نشان داد تحولات در سیاست گذاری آب ایران در دوران قبل از انقلاب اسلامی بیشتر متأثر از تحولات و سیاست های بین المللی بوده و در دوران بعد از انقلاب اسلامی ایران، این تحولات اغلب متأثر از گفتمان سیاسی دولت وقت بوده است. همچنین نتایج نشان داد که برنامه های توسعه ای در ایران از انسجام کافی برای پایداری منابع آب برخوردار نیست. در واقع تغییر در سیاست های مربوط به بهره برداری از منابع آب طی این دوران منجر به گسست برنامه های مختلف توسعه کشور از منظر مدیریت آب شده است.