پیشنهاد الگوی تحلیل عاملی اطلاع رسانی مخاطرات طبیعی شهری ایران(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
هدف: ارائه الگوی اطلاع رسانی و اطلاع دهی برای آشنایی جامعه ایران با مخاطرات طبیعی مانند زلزله. روش: پرسش نامه محقق ساخته بین ۱۸۴ نفر از مدیران ارشد جمعیت هلال احمر ایران، که به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند، توزیع شد. شاخص های این پرسش نامه از ۱۱۴ منبع منتشرشده بین سال های ۱۹۹۰ تا ۲۰۲۱ به دست آمده و با استفاده از روش فراترکیبی و تأیید خبرگان تدوین شده است. ۱۳۸ پرسش نامه تکمیل و دریافت شده است. روش آماری مبتنی بر مدل سازی و تحلیل مسیر براساس معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزار اسمارت پی.ال.اس. بود. در مدل از شاخص میانگین واریانس استخراج شده یا روایی هم گرا استفاده شده است. در این پژوهش برای ازبین بردن خطاهای اندازه گیری از روش پایایی ترکیبی استفاده شده است. یافته ها: فرایند اطلاع رسانی در سه بخش (اطلاع رسانان، ابزار و رسانه ها، محتوای پیام اطلاع دهی) بررسی شده است. معیارهای اطلاع رسانان شامل سازمان های مدیریت در سطح کشور، سازمان های مدیریت در سطح محلی، جامعه مدنی و بخش خصوصی است. معیارهای ابزار و رسانه ها شامل انتشارات، عملکرد هنری، بازی ها و مسابقات، مواد صوتی و تصویری، منابع وب، رسانه های اجتماعی، سامانه های اطلاعات جغرافیایی و برنامه کتاب درسی است. معیارهای محتوای پیام اطلاع دهی شامل فردی و خانوادگی، سازمان های حاکمیت ملی و محلی با بررسی جامع مخاطره زلزله در سه موقعیت پیش از بحران، حین بحران و پس از بحران، براساس تحلیل عاملی اکتشافی بررسی شده است و درنهایت ۳۴ شاخص در بخش اطلاع رسانان، ۴۱ شاخص در بخش ابزار و رسانه ها و ۵۶ شاخص در بخش محتوای پیام اطلاع دهی تأیید شد. نتیجه گیری: در بخش اطلاع رسانان نهاد ریاست جمهوری، وزارت کشور، وزارت راه و شهرسازی، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، سازمان شهرداری ها و دهیاری ها، سازمان صداوسیما، جمعیت هلال احمر، فرمانداری، نمایندگان مردم در مجلس، اعضای شورای شهر و شهرداری، رؤسای ادارات محلی، معتمدان محلی، سازمان های مردم نهاد، شورایاران در تمام موقعیت های بحران تأیید قرار گرفته اند، در بخش ابزار و رسانه ها، هوش مصنوعی و فضای ابری، پیام رسان ها) تلگرام، واتساپ،...)، نرم افزارهای کاربردی (اپلیکیشن ها)، سیستم های اطلاعاتی زلزله نگاری، سامانه های اطلاعات جغرافیایی(جی.آی.اس.)، نقشه ها و تصاویر ماهواره ای، سیستم های هشدار در هر سه موقعیت بحران تأیید شده اند. در محتوای پیام اطلاع دهی زلزله در معیار فردی و خانوادگی (تهیه کیف اضطراری ۰/۷۴۶ در پیش ازبحران، تعامل با سایر افراد محل سکونت ۰/۹۱۵ در حین بحران، مهارت های زندگی و حل مسئله ۰/۹۱۰ پس از بحران) تأیید شده اند و در معیار سازمان های مدیریت ملی و محلی (بررسی مشاغل و معیشت جامعه ۰/۶۵۵ در پیش از بحران، سازمان دهی سازمان های مردم نهاد ۷۲۱/ ۰در حین بحران و ارزیابی هشدار اولیه ۰/۷۴۳ پس از بحران) تأیید شده اند.