سید محمد نمازی خیرآبادی

بحث از کمال و راه های رسیدن به آن یکی از مباحث جدی و بنیادین انسان شناسی است. در بینش الهی انسان برای رسیدن به کمال نیازمند دو عنصر ایمان و عمل صالح است و دومی در گرو تحقق اولی است و تحقق ایمان، زمانی امکان پذیر است که انسان در حوزه شناخت و بینش نسبت به حقایق عالم هستی و توحید به کمال لازم دست پیدا کند. اینک پرسش اساسی این است که تقوا و پروای الهی چه نقشی در کمال بینشی و بصیرت افزایی انسان دارد؟ مقاله حاضر با استفاده از روش توصیفی تحلیلی به بیان نقش تقوا در بعد بینشی کمال انسان پرداخته و به این نتیجه رسیده که در برخی معرفت ها مانند شناخت خداوند که به صورت فطری در انسان وجود دارد، تقوا سبب شکوفایی است و در برخی دیگر مانند شناخت نبی مکرم اسلام و اولیاء الهی پروای الهی موانع را از مسیر چنین شناختی برطرف می کند. همچنین تقوا در فهم قرآن کریم مؤثر بوده و در برخی مراتب فهم آن، رفع مانع و در مراتب دیگر سبب بهره مندی بیشتر از هدایت آن می گردد و چه بسا تقویت این کمال را به دنبال داشته باشد. یکی دیگر از آثار تقوا، زمینه سازی در روشن بینی و شناخت حق از باطل است.