محی الدین آورجه

رفتار مسئولانه از شاخص های انسان سالم است که تقویت و رشد آن جز با شناسایی عوامل مؤثر بر رفتار مسئولانه امکان پذیر نخواهد بود. حوزه مسئولیت انسان شامل مسئولیت فردی، خانوادگی، اجتماعی و مسئولیت در برابر عهد و پیمان الهی است. تناسب تکلیف با توان فرد و عمل به تکالیف از جمله نکات مهم در جهت افزایش مسئولیت است. این موضوع از زمینه های مهم مورد مطالعه جامعه شناسی است و طرح آن در قرآن، به منزله آن است که قرآن به جامعه شناسی و زندگی اجتماعی انسان، نگرش دقیق و جامعی دارد. مقاله حاضر که به روش توصیفی - تحلیلی انجام گرفته است، ابتدا به آشنایی با مفاهیم، واژه های کلیدی و مبانی مسئولیت پذیری پرداخته، سپس به مسئولیت پذیری به عنوان پدیده ای جامعه شناختی اشاره کرده، سپس، جایگاه مسئولیت پذیری و اهمیت آن را در قرآن تبیین، و در ادامه، انواع مسئولیت ها را براساس دین مبین اسلام بررسی کرده و به این مطلب دست یافته است که طرح مسئولیت پذیری در قرآن، به منزله اهمیّتی است که اسلام برای جامعه و زندگی اجتماعی قائل است و ضرورت شناخت و بررسی علمی این پدیده، مطالعات اجتماعی و جامعه شناسی را در اسلام تأیید می کند. و این که ریشه وظیفه شناسی و مسئولیت پذیری از اعتقادات فرد نشأت می گیرد. به گونه ای که هر چه فرد معتقدتر باشد پایبندی اش به وظایف بیشتر خواهد بود.