شیما دهقان زاد

امروزه، به دلیل افزایش آلودگی های زیست محیطی و کاهش کیفیت زندگی، شهرها برای حفظ پایداری باید ساختاری متاثر از سیستم های طبیعی را بپذیرند. ساختار سبز شهری به عنوان یک راهکار پایدار، مشکلات زیست محیطی را برطرف نموده و ساختار شهری را انسجام می بخشد. در شهر شهرضا به عنوان محدوده مطالعاتی پژوهش، با وجود پتانسیل های بالقوه سبزینگی، عدم توجه به پراکنش فضاهای سبز، مانع تامین نیازهای زیستی ساکنان می گردد؛ در واقع پرسشی که پژوهش به دنبال پاسخگویی به آن است این است که شهرضا از نظر معیارهای ساختار سبز شهری در چه سطحی از مطلوبیت قرار دارد و چگونه می توان با مکانیابی بهینه فضاهای سبز این معیارها را به مقدار استاندارد نزدیک نمود؟ در این پژوهش تحلیلی-کاربردی، برای یافته اندوزی از مطالعات اسنادی و میدانی و برای تحلیل یافته ها از تحلیل کمی و کیفی استفاده می شود؛ سپس شاخص های سنجش معیارها کمی سازی شده و به کمک نمودار نمایش داده می شود. در پایان با استفاده از روش AHP در نرم افزار GIS، فضاهای سبز در ساختار سبز شهری به صورت بهینه و بر اساس ارزش گذاری معیارهای کلان ساختار سبز شهری مکانیابی شده و سازمان فضایی پیشنهادی شهرضا ترسیم شده است. ارزیابی معیارهای پنج گانه ساختار سبز در شهرضا، نشان می دهد که با وجود درصد بالای فضاهای سبز در شهر، به دلیل باغات و مزارع پیرامونی و سرانه نسبتا مطلوب فضای سبز شهری (و نه محلی)، شهر از نظر داشتن فضاهای سبز محلی بسیار ضعیف است. دلیل مطلوب نبودن اکثر شاخص های ارزیابی شده، نبود فضاهای سبز قابل استفاده برای گذران اوقات فراغت شهروندان در مراکز محلی و مرکز شهر است که باعث شده سرانه فضای سبز محلی در شهرضا بسیار ناچیز باشد؛ از این رو مکانیابی فضاهای محلی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. به عنوان نتیجه پژوهش، پس از مکانیابی فضاهای سبز شهری در شهرضا و تعیین سازمان فضایی سبز پیشنهادی، متناسب با هر معیار، پیشنهاداتی برای طراحی ساختار سبز شهرضا ارائه می گردد که از جمله آن ها می توان به طراحی فضاهای سبز در مراکز محلات، جلوگیری از رشد افقی و بی رویه شهر و ایجاد سلسله مراتب دسترسی سبز اشاره نمود.