سید داوود موسوی

موضوع پایداری شهرها به خصوص در قرن 21 به صورت جدی و گسترده از سوی محافل علمی و سازمان های بین المللی پیگیری می شود. هدف این مقاله ارزیابی و تعیین سطوح پایداری محله های 23 گانه شهر ملایر به لحاظ برخورداری از شاخص های توسعه است. زیرا پایداری در سطح هر یک از محله های شهر  می تواند پیش زمینه ای برای پایداری کل شهر باشد. برای سنجش و ارزیابی سطوح پایداری محله های شهر، تحلیل نابرابری ها و پیش بینی اولویت های توسعه، از مدل های کمی و نرم افزارهای آماری از قبیل: شاخص توسعه یافتگی موریس، امتیاز استاندارد شده، ضریب تغییرات و تحلیل عاملی با انتخاب 58 متغیر در قالب شاخص های اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی و کالبدی استفاده شده است. روش مورد استفاده در این پژوهش، ترکیبی از روش های تحلیلی و موردی زمینه ای است. نوع تحقیق کاربردی توسعه ای و پهنه مطالعاتی آن محله های 23 گانه شهر ملایر با جمعیت 159848نفر و مساحت 2280 هکتار بوده است. یافته ها و نتایج این پژوهش به لحاظ شاخص های تلفیقی( اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی و کالبدی) نشان می دهد که تفاوت زیادی در ضریب پایداری بین محله های این شهر وجود دارد. به طوری که از مجموع 23 محله، فقط 7 محله یعنی کم تر از یک سوم محله ها ی شهر در وضعیت پایدار هستند  و در دامنه 1-71/0 قرار دارند و 8 محله دارای وضعیت نیمه پایدار با دامنه 70/0-41/0 و بقیه ی محله ها در گروه ناپایدار دردامنه 40/0-0 موریس قرار  می گیرند. همچنین اختلاف فاحش و چشمگیری بین محله های مختلف شهر از لحاظ میزان برخورداری از شاخص های توسعه انسانی[1] (HDI) دیده می شود که این نابرابری ها در زمینه شاخص های اقتصادی با تفاوت MAX[2] و MIN[3](MAX-MIN=153.5)    بسیار چشمگیر و در شاخص زیست محیطی با تفاوت MAX   و MIN =87.88)  (MAX-MIN  کم تر بوده است. محله ی پارک با بیش ترین امتیاز از تلفیق شاخص ها با رقم 314 در رتبه اول به عنوان پایدارترین محله و محله ی نفت سیاه با 189 امتیاز از تلفیق کلیه ی شاخص ها در رتبه ی 23 به عنوان ناپایدارترین محله شناخته شد. نتایج این پژوهش نشانگر تفاوت عمیق و فاحش بین پایدارترین و ناپایدارترین محله ی شهر از لحاظ شاخص های توسعه است. <br clear="all" /> [1] Human development index [2] Maximum [3] Minimum

هدف این مقاله سنجش و تعیین سطوح پایداری شهر ملایر به لحاظ برخورداری از شاخص های توسعه اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و زیست محیطی است. روش مورد استفاده در این پژوهش، ترکیبی از روش های تحلیلی و موردی زمینه ای است. نوع تحقیق کاربردی توسعه ای و پهنه مطالعاتی آن شهر ملایر با مساحت 2280 هکتار و جمعیت 159848 نفر بوده است، که در سال 1392 انجام شده است. یافته های این پژوهش نشان می دهد شهر ملایر به رغم حرکت خود طی دهه های اخیر به سوی توسعه، چندان موفقیتی در جهت دستیابی به ابعاد توسعه پایدار نداشته است و در روند توسعه خود میزان ناپایداری در برخی از محله های آن رو به افزایش بوده است. به طوری که از مجموع 23 محله، فقط 7 محله شهر در وضعیت پایدار هستند و در دامنه 1-71/0 موریس قرار می گیرند. و 8 محله دارای وضعیت نیمه پایدار با دامنه 70/0-41/0 و بقیه ی محله ها در گروه ناپایدار دردامنه 40/0-0 موریس قرار دارند. همچنین از لحاظ میزان برخورداری از شاخص های توسعه (HDI) اختلاف فاحش و چشمگیری بین محله های مختلف شهر دیده می شود که این نابرابری ها در زمینه شاخص های اقتصادی با تفاوت ماکزیمم و مینیمم 50/153 بسیار چشمگیر و در شاخص زیست محیطی با تفاوت 88/87 کمتر بوده است. شکاف عمیق بین پایدارترین محله و ناپایدارترین محله نشانگر عدم توزیع مناسب کاربری ها و عدم رعایت عدالت اجتماعی و پایین بودن رفاه اجتماعی در سطح شهر ملایر است. این وضعیت بیانگر ناپایداری در روند توسعه این شهر است در مجموع این شهر را می توان در گروه شهرهای نیمه پایدار معرفی کرد