مژگان ندیری

بررسی منابع درآمدی شهرداری ها از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد. این اهمیت نه تنها در شهرهای کشور بلکه در تمامی نظام های مدیریت شهری که در کشورهای مختلف مطرح بوده، به گونه ای که چگونگی تأمین مالی و مدیریت هزینه و درآمد به شکل کارآمد و اثربخش یکی از چالش های عام و مشترک گزارش شده از کشورهای مختلف می باشد. به همین منظور هدف از پژوهش حاضر ارائه الگوی درآمدزایی پایدار در مناطق شهری است که به عنوان نمونه منطقه22 تهران مورد بررسی قرار گرفته است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر شیوه انجام، توصیفی تحلیلی است. گردآوری داده ها بر اساس روش کتابخانه ای و پیمایشی انجام گردید. بدین صورت که پس از مشخص شدن چهار چوب موضوع، اطلاعات مربوط به ویژگی های نظام در آمدی شهرداری های کشور از منابع مختلف استخراج شده و داده های درآمد منطقه 22 شهرداری تهران برای دوره ۱۳۸۷-۱۳۹7 از شهرداری تهران اخذ شد. در بخش پیمایشی، اقدام به مصاحبه و تکمیل پرسشنامه از کارشناسان خبره گردید. جامعه آماری تحقیق، شامل حجم نمونه برابر با 60 نفر در قالب ۴ گروه می باشد. روش نمونه گیری استفاده شده، روش هدفمند از نوع گلوله برفی بوده است. بر اساس یافته های تحقیق میانگین شاخص مدیریتی – اجرایی (3.35)، شاخص اقتصادی (3.73)، شاخص خدماتی (3.69)، شاخص ساختاری (3.19) و شاخص قانونگرایی (3.6) بدست آمد. لذا میانگین شاخص های مورد بررسی از متوسط مورد انتظار بالاتر است

ناآگاهی از شرایط فیزیوگرافی، هیدرولوژیکی و دینامیکی رودخانه ها سبب گسترش سیلاب ها شده است که موجب وارد آمدن خسارات جانی و مالی زیادی در سالهای اخیر شده است. هدف از این پژوهش، شناسایی پهنه های در معرض خطر سیلاب با به کارگیری مدل TOPSIS است. اساس این مدل استخراج ایده آل پوینت های مثبت و منفی و تعیین فاصله هر یک از معیارها به منظور تعیین طبقات مختلف پتانسیل سیل خیزی و انتخاب بهترین گزینه مکانی از نظر مخاطرات سیل است. لذا 9 لایه موثر در وقوع سیلاب که در مدل تاپسیس استفاده می شود در سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) و با استفاده از نرم افزار ARCGIS 10.5 آماده سازی و با استفاده از این مدل نقشه نهایی پهنه بندی خطر سیلاب تهیه و طبقه بندی شده است. نتایج به دست آمده با مشاهدات میدانی به دقت ارزیابی شد. حوضه آبریز آیدوغموش به عنوان یکی از زیر حوضه های قزل اوزن با طولی در حدود 80 کیلومتر دارای 170 میلیون مترمکعب آبدهی سالانه است؛ برای توزیع فضایی پهنه های مستعد سیل خیزی، از ابزارFUUZY OVERLAY از مجموعه ابزارهای Spatial Analyst Tools مربوط به نرم افزار ArcGIS استفاده شده است. نتایج این در پنج طبقه تهیه گردید. پهنه با خطر زیاد 7.95 و پهنه ای با خطر خیلی زیاد 4.88 درصد را به خود اختصاص داده است که بیشترین میزان سیلاب در پایین دست حوضه آبخیز که از میزان شیب کاسته می شود رخ می دهد؛ از نظر زمین شناسی نیز این حوضه جزء واحد زمین ساختی البرز- آذربایجان محسوب می شود.

مخاطرات طبیعی به عنوان یکی از عوامل مهم پیش روی برنامه ریزان محیطی می باشد. این مخاطرات در مواردی تحت تاثیر عملکرد نادرست انسانی تشدید می شوند، که البته وقوع سیلاب نیز از این پدیده مستثنی نمی باشد. در این مقاله با توجه به عوامل مختلف موثر اقدام به تعیین مناطق پرمخاطره شده است. البته یکی از عواملی که منجر به بروز خطر سیلاب گردید توسعه مناطق روستایی در حاشیه رودخانه ها و بستر و حواشی دشتهای سیلابی می باشد. از این رو تهیه نقشه های پهنه بندی خطر سیلاب در زمینه مدیریت این خطر، می تواند بسیار اثر بخش بوده و مسولان امر را در راستای برنامه ریزی یاری نماید. در این مطالعه، روش کار استفاده از داده های آماری، تحلیل داده های مکانی و همچنین استفاده از تصاویرماهواره ای جهت تهیه نقشه شماره منحنی در مدل scs با تکنیک GIS می باشد که در مرحله بعد با بکارگیری معادلات روش scs ونقشه CN و لایه بارش، پهنه هایی که پتانسیل ایجاد رواناب مشابهی دارند؛ تعیین گردد. براساس نتایج حاصل از این مدل حدود 48 %استان در طبقه بدون رواناب و رواناب کم، 36 % رواناب متوسط و 16 % در کلاسهای رواناب زیاد و شدید قرار دارد. میزان شدت سیل خیزی در نیمه جنوبی استان متمرکز می باشد. در این بخش از مطالعه ابتدا نقشه های مربوط به عوامل فوق در محیط GIS تهیه و با استفاده از تحلیل های موجود، حرایم آنها و پهنه های خطر با شدتهای مختلف تعیین و نهایتا روستاهای آسیب پذیر موجود در منطقه از لحاظ شدت این مخاطرات اولویت بندی شده است. چنین مطالعاتی می تواند راهکارهای مناسبی را در راستای شناخت و بررسی اولویت های مخاطرات طبیعی و همچنین سکونتگاههای در معرض خطر را در اختیار مدیران و برنامه ریزان مسول در این زمینه قرار دهد.  

مجموعه مدیریت شهری، در دنیای امروز بایستی به دنبال برقراری درآمدهای پایدار برای بهبود اداره محیط شهر باشد و این امر، در گام نخست با کاهش منابع مالی ناپایدار امکان پذیر است. بی تردید درآمدزایی در شهرداری، تأثیر زیادی بر خدمات رسانی و آسایش شهروندان همراه با کیفیت مناسب دارد. اما تمامی درآمدها، پایدار نیستند و ناپایداری در درآمدها، با توجه به عدم تناسب جمعیت، ناهمگونی فضاهای شهری و پراکنش ناموزون جمعیت، هزینه های شهرداری منطقه را بالا می برد. الگوی حاکم بر پژوهش، به لحاظ هدف، شناختی؛ از نظر روش، میدانی و اسنادی تحلیلی؛ از نظر زمانی، مقطعی؛ و به لحاظ نوع داده، کمی کیفی است. جامعه آماری تحقیق، شامل خبرگان متخصص در حوزه مدیریت شهری و اقتصاد شهری است. ابزار تحقیق، پرسشنامه ماتریس اثرات متقابل است که به عنوان پیشران ها، در اختیار متخصصان قرار داده شده است. نرم افزارهای میک مک و سناریوویزارد به ترتیب برای تعیین عوامل کلیدی و سناریوهای مطلوب، مورد استفاده قرار گرفته اند. روایی پرسشنامه با ارزشیابی توسط اساتید دانشگاه، مورد تأیید قرار گرفته و پایایی آن نیز براساس شاخص ها و با دو مرحله چرخش داده ها، از مطلوبیت تام برخوردار است. یافته های تحقیق نشان می دهد پنج شاخص 1) اقتصاد سبز، 2) گردشگری شهری، 3) سرمایه گذاری خارجی، 4) بهینه سازی در حوزه فناوری و 5) توسعه فضاها و صنایع فرهنگی، عوامل کلیدی بوده و از میان آنها نیز، عوامل 2، 3 و 5 از بالاترین سازگاری در درآمدزایی پایدار برای شهرداری منطقه 22 برخوردار هستند.