سمیه صفی

         تمرکز روز افزون جمعیت در نواحی شهری و رشد سریع شهرنشینی ناشی از مهاجرت مشکلاتی را در ارائه خدمات مناسب به شهروندان به وجود می آورد .در این رابطه نقش مدیران شهری کاردان در قالب یک نهاد مدیریتی فراگیر و کارآمد در رفع مشکلات و نیازهای روز افزون شهروندان ضرورت پیدا می کند.  شهر همدان نیز با سابقه تاریخی کهن و افزایش روز افزون جمعیت که در دهه های اخیر اتفاق افتاده است از این قاعده مستثنی نیست. بنابراین در پژوهش حاضر شناسایی عوامل مو ثر در بهبود ساختار مدیریت شهری و تاثیر آن در توسعه فرهنگ شهر و شهرنشینی همدان مورد توجه قرار گرفته است. در این راستا با این فرض که مدیریت شهری همدان تنها با مشارکت بیش تر شهروندان، حفظ حقوق شهروندی و ارائه خدمات مناسب به آنان می تواند در اداره امور شهر و توسعه ی فرهنگ شهر و شهر نشینی موفق باشد؛به نقش و عملکرد مدیریت شهری همدان پرداخته است. در مجموع روش این پژوهش توصیفی- تحلیلی، کاربردی و مبتنی بر پیمایش می باشد. در این روش از گردآوری اطلاعات، مطالعات اسنادی و میدانی (تهیه پرسش نامه) استفاده شده است، و جامعه ی مورد مطالعه شهر همدان و حجم نمونه 369 نفرمی باشدکه جهت ورود اطلاعات و داده ها وتجزیه- تحلیل آنها نیز از نرم افزار spss استفاده شده است. نتیجه این که ساختار مدیریت شهری همدان از انسجام، انعطاف پذیری، کارآمدی و مشارکت لازم برخوردار نیست و نیاز است جهت ار تقای فرهنگ شهر و شهرنشینی شهروندان همدانی توجه بیش تر و برنامه ریزی دقیق تری داشته باشد. همچنین با توجه به این موضوع که اکثر شهروندان همدانی با مفهوم حقوق شهروندی آشنایی چندانی ندارند و در اداره امور شهر رغبت چندانی از خود نشان نمی دهند بنابراین آگاه سازی، آموزش و توانمند سازی شهروندان جهت ارتقای مهارت ها و کسب عادت های صحیح زندگی اجتماعی پیش شرط لازم در اداره امور شهر         می باشد و این امر نیاز به برنامه ریزی و سیاست گذاری اجتماعی دارد که مدیریت و حاکمیت شهری همدان می تواند تنها از این طریق به توسعه فرهنگ شهر و شهر نشینی نزدیک تر شود.

عدم رغبت شهروندان برای مشارکت در فعالیتهای عمران شهری که تا حد زیادی ریشه در شیوه نظام اداری متمرکز دارد، از عواملی است که توانایی مسؤولان را در تأمین نیازهای ساکنان شهری با مشکل مواجه میسازد. بنابراین توجه مدیریت شهری به مشارکت شهروندان در اداره امور شهربه عنوان ابزاری که به وسیله آن می توان به توسعه پایدار فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی رسید،قابل توجه است. شهر همدان نیز با سابقه تاریخی کهن با این مشکل مواجه است . بنابراین در پژوهش حاضر شناخت میزان تمایل شهروندان همدانی به مشارکت در اداره امور شهر به عنوان دیدگاهی جدید در مدیریت شهری مورد توجه قرار گرفته است. در این راستا با این فرض که مدیریت شهری همدان تنها با مشارکت بیشتر شهروندان ،شناخت موانع موجود در مشارکت وارائه آموزش به آنان می تواند موفق باشد؛به عملکرد مدیریت شهری و ضع مشارکت شهروندان پرداخته است.پژوهش حاضرتوصیفی- تحلیلی، کاربردی و مبتنی برزمینهیابی میباشد. در این روش ازاطلاعات اسنادی وروش میدانی( تهیه پرسشنامه )استفاده شده است.جامعه مورد مطالعه شهر همدان است وحجم نمونه با توجه به محاسبات انجام شده از روش کوکران 369 نفرمی باشد. در ورود اطلاعات و داده- ها وتجزیه _ تحلیل آنها از نرمافزار SPSS استفاده شده است.جهت آزمون فرضیه هاو یافته های پژوهش نیز ازآزمون  فریدمن استفاده شده و کلیه فرضیههای پژوهش موردآزمون قرار گرفته و تایید شده است . نتیجه این که شهروندان همدانی در مشارکت با شوراها، شهرداری، اداره امور شهری، سایر فعالیتهای اجتماعی- فرهنگی و...تمایل چندانی نشان نداده اند. شاید بتوان چنین گفت که این عدم تمایل به دلیل رشد نیافتگی گروههای اجتماعی و نهادهای مدنی و نبود فرصتهای لازم برای مشارکت شهروندان به سبب ضعف مدیریت شهری باشد که ب ا افزایش اعتماد اجتماعی، روحیه همکاری و تقویت هویت جمعی فراگیر میتوان به افزایش مشارکت داوطلبانه شهروندان امیدوار بود.. در غیر این صورت و در صورت کمتوجهی خود شهروندان به بحث مشارکت گروهی و نرسیدن به این جمله که شهر ما خانه ماست، زمینههای استمرار رفتار مشارکتجویانه پدید نخواهد آمد. 

افزایش جمعیت در شهرها یکی از مهمترین چالش های برنامه ریزی شهری است.عدم برنامه ریزی های صحیح جهت تحقق نیازهای این جمعیت رو به تزاید، استفاده غیر اصولی از اراضی شهرها و پیرامونشان و به تبع آن افزایش مسائل زیست محیطی را به دنبال داشته است. در این زمینه بررسی رشد فیزیکی شهر ملایر و مسائل زیست محیطی ناشی از آن از اهمیت خاصی برخوردار است. لذا «علل واقعی بروز مشکلات زیست محیطی در شهر ملایر» پرسش اصلی این تحقیق است.با فرض بر این که مسائل زیست محیطی شهر ملایر ناشی از رشد شهر در سالهای اخیر، افزایش جمعیت آن و فعالیت های مختلف شهری (سوخت و ساز شهری) می باشد. بررسی بنیادی عوامل تأثیر گذار بر گسترش شهر و پیدایش مسائل زیست محیطی، ارائه راهکارهای مناسب در جهت کاهش معضلات زیست محیطی و ایجاد یک دیدگاه آکادمیک در زمینه حل مشکلات زیست محیطی از مهم ترین اهداف این مطالعه می باشد. بنابراین با توجه به مشکلات زیست محیطی ناشی از رشد فیزیکی شهر ملایر طی چند دهه اخیر، در این تحقیق به کمک اطلاعات، آمار، کار میدانی و با استفاده از نقشه ها، عکس ها، نمودارها و تحلیل آنها به بررسی و تبیین مسائل زیست محیطی پرداخته شده است. در این رابطه آلودگی منابع آب، آلودگی ناشی از رها سازی فاضلاب ها در معابر و یا تخلیه آنها در چاه های جاذب، مسائل ناشی از جمع آوری، دفن و بازیافت غیر اصولی زباله ها، آلودگی های واحدهای صنعتی و کوره های آجر پزی و آلودگی های ترافیکی به خصوص در مرکز شهر مورد توجه قرار گرفته و ارائه راه حل های هر چند مختصر در جهت کاهش این آلودگی ها، رفاه شهروندان و رسیدن به توسعه پایدار پیشنهاد شده است.