صبریه محمدی

هدف پژوهش حاضر، بررسی نقش و جایگاه زنان مغول در دوره ایلخانی بود. جامعه پژوهش شامل کلیه کتاب های تاریخی مربوط به زنان مغول می باشد. نمونه مورد پژوهش متون مربوط به جایگاه زنان در دوره ایلخانی بود. روش پژوهش توصیفی تاریخی بود. یافته ها بر اساس مطالعات اسنادی وکتابخانه ای انجام گرفت. نتایج نشان داد که، زنان مغول به لحاظ زیست قبیله ای خود، همواره در کنار مردان و دوشادوش آنان کار می کردند. زنان ایلخانی در سیاست و کشورداری شرکت مستقیم و حضور فعال داشتند و در میدان های نبرد همواره در کنار مردان می جنگیدند و به هنگام صلح در تولید کالاهای مادی به اندازه مردان فعال بودند. زنان مغول علاوه بر این که رسماً نایب السلطنه و یا فرمانروا بودند در مواقع دیگر نیز در امور دولت دخالت می کردند و به تناسب شخصیت شان در این راه نفوذ می یافتند. زنان ایلخانی نقش پررنگی را در مقام هایی چون سفیر در سفرهای داخلی و خارجی ایفا می نمودند. هم چنین زیبایی و احترام به پاکدامنی و نجابت زن در نزد مغولان بسیار مشهود بود. زنان مغول به طور عام عفیف و در همراهی با همسر خود بردبار بودند. موقعیت ممتازی که زنان مغول داشتند، سبب شد که در قانون گذاری آنان انعکاس یابد. در دوران مغول جهیزیه بسیار مهم بود. از دیدگاه قانون، جهیزیه حقوق مادی زن محسوب می شد و میان اغلب خانواده های ایلخانی به عنوان معیار تعیین شأن دختران جوان در نظر گرفته می شد. جهاز یکی از مواردی است که جایگاه والای زنان را در بین جامعه نشان می داد.

هدف پژوهش حاضر تطبیق نقش اجتماعی زنان در ادوار ساسانی و قاجار بود. جامعه پژوهش نقوش زنان در آثار هنری ، چون سکه ها و نقاشی ها را شامل می شود. نمونه پژوهش پوشش زنان ساسانی و قاجاری در داده های فرهنگی این ادوار بود. طرح پژوهش از نظر ماهیت، توصیفی تاریخی و تطبیقی است. گرد آوری اطلاعات برمبنای جمع آوری اطلاعات کتابخانه ای ، اسناد و مدارک موجود و فیش برداری انجام گرفت. پس از جمع آوری داده ها برای تحلیل آن ها از روش کیفی استفاده شد. نتایج یافته ها نشان داد، زنان در هر دو دوره، با قرائت ها و خوانش های فقهی خاص از دین رسمی زمان خود مواجه بوده و در هر دو مرحله نیز مهیای پذیرش تغییرات کلان بُرونی بودند. در مورد نخستین، اسلام و در مورد دومین، موج جهانی سازی و مدرنیسم وارد شد و جایگاه زنان را با تغییراتی روبروکرد. زنان با این که در دو دوره ساسانی و قاجار محدودیت هایی داشتند، اما در لایه های نامرئی اجتماع، به کنش گری، فعالیت اجتماعی و حتی اثرگذاری در امور مهم حکومتی می پرداختند. در دوره ساسانیان، این نقش تا حدود زیادی آشکار و شفاف بود؛ اما در دوره قاجار، آنان برای انجام خواسته های خویش ناگزیر بودند که خواسته خود را با واسطه مردان و اثرگذاری نقش جنسیتی خود اجرا کنند.