مهرداد علی زاده شعرباف

در این نوشتار، نشان داده می شود که چرا و چگونه شرایط اجتماعی داخلی و موقعیت سیاسی خارجی، شاه عباس را ملزم به تلفیق دو هویت ملی و مذهبی و ایجاد هویت واحد (ملی مذهبی) کرد. در همین راستا، قصه ی حسین کرد شبستری که گویاترین قصه در باب مسائل سیاسی و اجتماعی عصر صفوی است، به منزله نمونه ی موردی انتخاب شده و در این قصه، شرایط سیاسی، فرهنگی و اجتماعی عصر صفوی مطالعه شده است؛ هم چنین به نقش این قصه در دو سوی مهم تشکیل دهنده ی هویت ایرانی در این عصر، یعنی ملیت و مذهب پرداخته شد. برای تحقق اهداف مذکور، قصه ی حسین کرد، در چهار ساحت ساخت مفهوم میهن، تمرکز بر نام ایران در قالب محدوده ی مشخص جغرافیایی، مرز مذهبی و قهرمانان محلی، با روش تحلیل محتوا، بررسی شد. نتایج پژوهش نشان می دهد که ایران، در عهد شاه عباس از یک مفهوم، به واقعیتی جغرافیایی با مرزهای داخلی و خارجی مشخص تبدیل شده که دستاورد آن، شکل گیری یک هویت ملی مذهبی بوده است.