نسرین نیکدل

مقدمه: امروزه بهبود زیست پذیری در روستاها و شهرها، یکی از اهداف اصلی برنامه ریزان در هر کشور است.برای این منظور در درجه اول باید شناخت دقیق و همه جانبه ای از زیست پذیری و شاخص های آن به عمل آید تا بتوان بر اساس آن روستاها را سطح بندی و پس از آن جهت ارتقاء آنها برنامه ریزی نمود. هدف پژوهش: هدف پژوهش حاضر سطح بندی روستاهای شهرستان صومعه سرا بر اساس شاخص های زیست پذیری است.روش شناسی تحقیق: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش شناسی توصیفی- تحلیلی  است. جامعه آماری تحقیق 22790 خانوار روستاهای شهرستان صومعه سرا است. برای دستیابی به هدف پژوهش، از منابع کتابخانه ای و مطالعات میدانی مبتنی بر توزیع پرسش نامه و مصاحبه با 377 نفر از سرپرستان خانوارهای ساکن در روستاهای نمونه(20 روستای منتخب به روش نمونه گیری طبقه ای و به طور تصادفی ساده) بهره گرفته شد. برای تحلیل اطلاعات از روش آماری Tو تحلیل رگرسیون و روش تصمیم گیری کوپراس استفاده شده است.قلمرو جغرافیایی پژوهش: قلمرو جغرافیایی پژوهش، سکونتگاههای روستایی شهرستان صومعه سرا است. یافته ها و بحث: یافته های حاصل از آزمون T تک نمونه ای نشان می دهد که از میان 24 شاخص مورد بررسی تعداد 8 شاخص بالاتر از حد میانه نظری 3 است که نشان دهنده وضعیت زیست پذیری بالاتر از متوسط در این شاخص ها می باشد. بر اساس یافته های رگرسیون اگرچه فاصله از مرکز شهر صومعه سرا نمی تواند زیست پذیری روستاهای شهرستان صومعه سرا را تبیین نماید اما فاصله از مرکز استان(شهر رشت) به میزان 534/0- تغییرات در میزان  زیست پذیری روستاهای شهرستان صومعه سرا  را تبیین می نماید. همچنین نتایج کوپراس نشان می دهد که  سطح بندی  روستاهای مورد مطالعه از قاعده مشخصی پیروی نمی نماید به طوری که روستای هندخاله (با فاصله 19) و روستای چکور (با فاصله 5/13)کیلومتر از مرکز شهر صومعه سرا به ترتیب در سطوح خیلی مطلوب و خیلی نامطلوب  از نظر زیست پذیری قرار دارند.نتایج: نتایج پژوهش نشان می دهد که زیست پذیری روستاهای شهرستان صومعه سرا بر اساس شاخص های مورد بررسی در یک سطح قرار ندارند.

مق دمه: مفهوم زیست پذیری از جمله مفاهیم نوین و نوظهور در ادبیات جغرافیا و برنامه ریزی روستایی است که بر قابلیت مکان تمرکز دارد. درحال حاضر شرایط نامناسب زندگی درسکونتگاههای روستایی کشور ما موجب شده تا روستاهها با چالش های بسیاری در زمینه های اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی مواجه شوند. به تبع این شرایط توجه به زیست پذیری سکونتگاههای روستایی ضروری است. هدف : پژوهش حاضر با هدف تحلیل زیست پذیری اقتصادی، سکونتگاههای روستایی شهرستان صومعه سرا را مورد بررسی قرار داده است. روش شناسی: این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش شناسی توصیفی- تحلیلی  است. جامعه آماری این پژوهش روستاهای شهرستان صومعه سرا است. برای دستیابی به هدف، از منابع کتابخانه ای و مطالعات میدانی مبتنی بر توزیع پرسش نامه و مصاحبه با 377 نفر از سرپرستان خانوارهای ساکن در روستاهای نمونه (20 روستای منتخب به روش نمونه گیری طبقه ای و به طور تصادفی ساده) بهره گرفته شد. قلمرو جغرافیایی: قلمرو جغرافیایی پژوهش، سکونتگاههای روستایی شهرستان صومعه سرا می باشد. یافته ها: برای ارزیابی زیست پذیری اقتصادی، پنج مولفه اشتغال و درآمد، هزینه های خانوار، وضعیت کشاورزی، ارزش زمین و مسکن، وضعیت گردشگری شناسایی شد. در این پژوهش از تحلیل های آزمون T تک نمونه ای برای اثبات معناداری و قابلیت تعمیم نتایج پژوهش، تحلیل رگرسیون چندگانه جهت مشخص شدن تاثیر شاخص های اقتصادی بر زیست پذیری سکونتگاه های روستایی و از تحلیل مسیر جهت میزان اثرگذاری شاخص ها بر زیست پذیری استفاده شده است. نتیجه گیری: کمک آزمون  Tتک نمونه مشخص شد میزان زیست پذیری اقتصادی از میانگین مورد انتظار کمتراست. نتایج تحلیل مسیر نشان داد میزان زیست پذیری تحت تأثیر مستقیم شاخص اشتغال و درآمد (به میزان 422/0) و شاخص گردشگری (به میزان 269/0) می باشد. اگر چه شاخص های ارزش زمین و مسکن، هزینه خانوار و وضعیت کشاورزی به طور مستقیم بر زیست پذیری سکونتگاههای روستایی شهرستان صومعه سرا موثر نبوده است و میزان اثر کل در هر سه شاخص پایین و در شاخص ارزش زمین و مسکن پایین و منفی است، اما به طور غیر مستقیم می توانند بر وضعیت اشتغال و درآمد روستاها تاثیرگذارده و بر افزایش یا کاهش زیست پذیری موثر واقع گردند. شاخص وضعیت گردشگری علی رغم تاثیر مستقیم بر میزان زیست پذیری از طریق شاخص اشتغال و درآمد نیز می تواند منجر به افزایش زیست پذیری گردد.

جاذبه های پذیرایی مناطق گردشگری از عوامل بسیار مهم حرکت و مسافرت گردشگران محسوب می شود، زیرا گردشگران فراوانی از اقصی نقاط کشور و جهان تمایل به حضور در این مکان ها دارند. در استان گیلان، استراحت، سیاحت، گذران اوقات فراغت، تفریح و استفاده از آب و هوای نسبتاً معتدل از اهداف اصلی مسافرت است و تنها تعداد معدودی از گردشگران با انگیزه های دیگر به این استان سفر می کنند. در این تحقیق با استفاده از نقشه و تحلیل داده ها در محیط SPSS، GIS و Excel و با استفاده از تکنیک پرسشنامه سعی شده است که نقش امکانات مراکز پذیرایی در جذب گردشگر بررسی شود. جامعه آماری این پژوهش کلیه مسافران داخل و خارج از استان گیلان است که به تالاب انزلی در شهریور سال1390 سفر کرده اند. نتایج تحقیق حاکی از این است که وضعیت بهداشتی، وضعیّت غذایی،کیفیّت غذا، خدمات پذیرایی و نیز سرویس دهی در زمینه های مختلف از جمله امکاناتی هستند که در جذب گردشگر موثرند . همچنین زنان بیشتر از مردان و مسافران خارج از گیلان بیش از مسافران داخل گیلان به نقش امکانات مراکز پذیرایی در جذب گردشگر اعتقاد دارند. بین دیدگاه مسافران تالاب انزلی در گروه های درآمدی مختلف تفا وت معنی داری وجود دارد و کسانی که در خانه های شخصی زندگی می کنند، انتظار بیشتری از امکانات مراکز پذیرایی تالاب انزلی دارند.

شهرستان صومعه سرا دارای منابع متنوع گردشگری است اما این منابع برای بهره برداری و جذب گردشگران به درستی مورد شناسایی قرارنگرفته اند. این مقاله بر آن است که توسعه گردشگری و عوامل مؤثر در افزایش مدت ماندگاری گردشگران را در این شهرستان مورد شناسایی و بررسی قرار دهد. درتحقیقات پیشین آداب و رسوم ،جاذبه های طبیعی وفرهنگی و... به عنوان عوامل مؤثر در افزایش مدت ماندگاری گردشگران شناخته شده است. اما در رابطه با تأثیر زیرساخت ها و معرفی جاذبه ها و تأثیر شناخت گردشگران ازمحیط گردشگری توجه کافی مبذول نشده است تحقیق حاضر از لحاظ روش، یک تحقیق توصیفی، استنتاجی و تحلیلی به حساب می آید. جامعه آماری این تحقیق کلیه گردشگران وارد شده به شهرستان صومعه سرا را تشکیل می دهد که با هدف تفریح، گذران اوقات فراغت، دیدار با اقوام و دوستان طی دوره زمانی اول تا سیزدهم فروردین به این شهرستان وارد شده اند. و حجم نمونه با روش نمونه گیری در دسترس  برابر 100 نفر انتخاب شد. اطلاعات مورد نیاز به وسیله پرسش نامه توسط پژوهشگر ،جمع آوری گردید روایی و اعتبار این پرسش نامه نیز با استفاده از آلفای کرانباخ مورد تأیید  قرار گرفت. با استفاده از رگرسیون درآزمون فرضیه مشخص گردید که  رابطه معناداری بین تجهیزات و مدت ماندگاری وجود دارد و   02/0 = sig می باشد اما بین معرفی و شناخت جاذبه ها با مدت ماندگاری رابطه معناداری  وجود ندارد.