داریوش قنبری

منطقه قفقاز شمالی همواره ناآرام و دستخوش تنش ها و بحران هایی است که از زمان استالین تا به امروز تداوم یافته و در آینده نزدیک نمی توان چشم انداز روشنی را برای این منطقه در نظر گرفت. کنکاش در مورد کنشگری های سیاسی و امنیتی روسیه در این منطقه می تواند در شناخت ریشه ها و ابعاد این بحران ها مؤثر باشد. این منطقه از نظر راهبردی، تجاری و امنیتی در پایداری روسیه بسیار نقش دارد. از بعد منطقه ای، روسیه مهم ترین بازیگر در زمینه های اقتصادی، سیاسی و امنیتی در قفقاز است. به علاوه حرکت های روسیه و ترکیه در این منطقه، سرنوشت کلی منطقه را متأثر می کند. در این نوشتار می خواهیم سیاست های قومی و قلمروسازی های روسیه و تأثیر آن در گسترش منازعات قومی و افراط گرایی در قفقاز شمالی را بررسی کنیم. روش پژوهش کیفی و از نوع تحلیل محتوا و چارچوب نظری، الگوهای سیاست قومی مارتین مارجر است. یافته های نوشتار نشان می دهد سیاست های قومی و روسی سازی منطقه قفقاز توسط روس ها در راستای هویت زدایی تاریخی، جغرافیایی و فرهنگی مردم این منطقه، وابسته کردن این اقوام به حکومت روسیه، مهار نفوذ ناتو و آمریکا در این منطقه و امنیت انرژی است. همچنین رویدادهای جهان اسلام از جمله برآمدن طالبان، القاعده و داعش و تأثیرهای امنیتی آن بر روسیه و متحدان منطقه ای آن سبب شد این کشور ترکیبی از اقدام هایی مانند اقدام های کنترلی، تقابل و تعامل را در مورد این منطقه به کار گیرد.

امروزه هند در کانون توجه زمامداران آمریکا قرار گرفته است و از این کشور به عنوان شریک استراتژیک ایالات متحده در جنوب آسیا و عامل مهار چین یاد می شود. بعد از آغاز آزمایش های هسته ای هند، واشنگتن به آن واکنش نشان داد؛ امّا بعدها و به خصوص با آمدن جرج بوش پسر و حملات ۱۱ سپتامبر، همکاری های آمریکا و هند شدت گرفت و در ۱۸ ژوئیه ۲۰۰۵ موافقت نامه همکاری در زمینه انرژی هسته ای میان دو کشور امضا شد که این اقدام تأثیر گسترده ای بر روابط هند با کشورهای منطقه، ازجمله ایران داشته است. بر این اساس، پرسش اصلی مقاله این است که همکاری های هسته ای آمریکا و هند می تواند چه تأثیری بر روابط هند و ایران داشته باشد؟ فرضیه مقاله این است که با توجه به اختلافات ایران و آمریکا در موضوعات منطقه ای و بین المللی، به ویژه اختلاف آن ها بر سر برنامه هسته ای ایران، هرگونه مشارکت و همکاری هسته ای آمریکا و هند، ضمن تأثیر بر منافع و امنیت ایران در سطح منطقه، همچنین می تواند از دامنه همکاری ها و روابط تهران-دهلی بکاهد که این خود می تواند معادلات قدرت و نظم منطقه ای را در راستای اهداف و منافع واشنگتن و متحدان منطقه ای آن شکل بخشد. روش پژوهش با توجه به ماهیت نظری تحقیق کیفی مبتنی بر رویکرد توصیفی-تحلیلی است.