حامد رستگاریان

هدف پژوهش حاضر، بررسی و تحلیل میزان توجّه به مفاهیم مرتبط با امامت در کتاب های هدیه های آسمان دوره ابتدایی است. روش پژوهش، توصیفی و از نوع تحلیل محتوا و رویکرد پژوهش، کاربردی است. جامعه و نمونه آماری پژوهش، کتاب های هدیه های آسمان دوره ابتدایی را در برمی گیرد که در سال 1400 چاپ شده اند. نتایج پژوهش با استفاده از شاخص های آمار توصیفی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته اند. عمده ترین نتایج پژوهش بیانگر آن است که کتاب هدیه های آسمان پایه پنجم بیش ترین موفقیت و کتاب هدیه های آسمان پایه چهارم کمترین موفقیت را در آشنا کردن دانش آموزان با ائمه اطهار داشته اند. از میان مؤلفه های تحلیل شده، مؤلفه «نام، کنیه یا لقب» از بیش ترین توجّه و مؤلفه «تاریخ ولادت» از کمترین توجّه برخوردار بوده است. بیش ترین توجّه در این کتاب ها مربوط به امام حسین (ع) و کمترین توجّه مربوط به امام باقر (ع) می باشد. از آن جایی که در این کتاب ها به برخی از ائمه (ع) به مقدار کافی پرداخته نشده است، می طلبد که مؤلفان سعی کنند تا در چاپ های بعدی، این اِشکال را تصحیح کنند.

در نظام تعلیم و تربیت متمرکز، مهم ترین ابزار و رسانه آموزشی همان کتاب درسی است. تحلیل محتوای کتاب درسی به ما کمک می کند تا نسبت به نواقص موجود در کتاب درسی آگاهی پیدا کرده و برای رفع آن اقدام کنیم. پژوهش حاضر، با هدف بررسی میزان ارتباط تمرین های قرآن پایه دوم ابتدایی با اهداف موجود در کتاب راهنمای معلّم در سه حیطه شناختی، عاطفی و روانی-حرکتی انجام شده است. روش تحقیق در این پژوهش، استفاده از روش های آماری توصیفی به همراه تحلیل محتوای ارتباطی است. اهداف مشخص شده در کتاب راهنمای معلّم در سه حیطه شناختی، عاطفی و روانی-حرکتی، طبقات این تحلیل و پژوهش را تشکیل داده و تمرین ها بر اساس آن بررسی می شوند. واحد ثبت در این پژوهش «مضمون تمرین» است و واحد زمینه نیز همان درس های کتاب قرآن پایه دوم ابتدایی هستند. نمونه آماری نیز کتاب قرآن پایه دوم ابتدایی است که به صورت تصادفی انتخاب شده است. یافته های این پژوهش نشان دهنده آن است که از کل تمرینات موجود در کتاب قرآن پایه دوم ابتدایی، 28/39درصد از تمرینات دارای اهداف در حیطه دانشی،92/58 درصد در حیطه روانی-حرکتی و تنها 14/7 درصد از تمرینات دارای اهداف در حیطه عاطفی بودند. لذا نتایج بیانگر این موضوع است که اهداف در حیطه عاطفی در کتاب قرآن پایه دوم ابتدایی چندان مورد تاکید و توجه نبوده و با توجه به اهمیت این حیطه در یادگیری، باید اقدامات مناسبی توسط مسئولان،مولفان کتب درسی و معلّمان ابتدایی جهت تحقق اهداف در حیطه انجام گیرد.

در نظام آموزش و پرورش کشور ما، کتاب و محتوا یکی از ارکان اصلی آموزش است لذا تحلیل کتب درسی و محتوای آنها به ما کمک خواهد کرد تا نواقص و مشکلات احتمالی را پیدا کنیم و سپس برای حل آنها تدبیری بیندیشیم. پژوهش حاضر، با هدف بررسی میزان ارتباط تمرین های کتاب مطالعات پایه پنجم ابتدایی با اهداف موجود در کتاب راهنمای معلّم انجام شده است. روش تحقیق در این پژوهش، استفاده از روش های آماری توصیفی به همراه تحلیل محتوای ارتباطی است. اهداف مشخص شده در کتاب راهنمای معلّم ، طبقات این تحلیل و پژوهش را تشکیل داده و تمرین ها بر اساس آن بررسی می شوند. واحد ثبت در این پژوهش «مضمون تمرین» است و واحد زمینه نیز همان درس های کتاب قرآن پایه دوم ابتدایی هستند.یافته های این پژوهش نشان دهنده آن است که از کل تمرینات موجود در کتاب یعنی از مجموع 169 تمرین تألیف شده برای کتاب مطالعات، 138 تمرین یعنی 65/81%تمرینات، در راستای تحقق اهداف می باشند و 31 تمرین یعنی 34/18% تمرینات، در راستای تحقق اهداف نمی باشند.همچنین از بین کل اهداف موجود در کتاب راهنمای معلم، 74 هدف (48/65%) دارای تمرین می باشند و دانش آموز با انجام آن تمرین ها به اهداف خواهد یافت، امّا برای 39 هدف دیگر (42/34%)تمرینی در کتاب تدوین نشده است. نتیجه می گیریم که برای تعدادی از اهداف هیچ تمرینی در نظر گرفته نشده و برای تحقق این اهداف معلمان و مولفان کتاب درسی باید توجه ویژه ای به این بخش از اهداف داشته باشند.