احسان صادقی پور

در ژانویه 2018م دولت ترکیه عملیات شاخه زیتون را با توسل به اصل دفاع مشروع و با هدف برقراری ثبات و صلح در مرزها و نابودی تروریست ها در عفرین سوریه آغاز کرد. این در حالی است که حقوق بین الملل به هیچ وجه، به حق حمله به دولت دیگر، به دلیل ترس از اینکه در قلمرو دولت دیگر در حال طراحی برای حمله وجود دارد، اشاره ای ندارد. آنچه که مشخص است آنکه «دفاع مشروع» تنها زمانی مجاز است که یک تهاجم واقعی به وقوع پیوسته باشد و در فقدان عنصر تهاجم، استناد به دفاع مشروع جایز نیست. بنابراین، استناد به این اصل برای توجیه دفاع پیشگیرانه کاملاً ناموجه بوده و نقض صریح منشور ملل متحد تلقی می شود. هدف از پژوهش مزبور بررسی عملیات شاخه زیتون از دیدگاه حقوق بین الملل بالاخص منشور ملل متحد است. بنابراین پژوهش حاضر از حیث هدف، کاربردی و از حیث روش، توصیفی تحلیلی است و با استفاده از منابع و اسناد معتبر کتابخانه ای انجام گرفته است.

هدف اساسی از اعمال تحریم های اقتصادی، جلوگیری از هنجارشکنی اعضای جامعه بین الملل و تشویق به رعایت این اصول و هنجارها است. برپایه ماده (41) منشور در فصل هفتم، شورای امنیت می تواند در برابر تهدید شدن امنیت و صلح بین المللی، با اعمال تحریم واکنش نشان دهد و پرواضح است که کاربردی ترین و کاراترین این تحریم ها، تحریم های اقتصادی است که از سوی شورای امنیت و برپایه منشور اعمال می شود. از طرف دیگر، برخی کشورها نیز بطور یکجانبه اقدام به وضع تحریم علیه سایر کشورها با هدف اعلامی حصول به اهداف و منافع ملی خود می نمایند. از این منظر، تحریم ها بعنوان ابزاری در راستای مقاصد سیاست خارجی محسوب می شوند. مقاله حاضر از حیث هدف، کاربردی و به لحاظ روش، توصیفی تحلیلی است و با استفاده از منابع و اسناد معتبر کتابخانه ای انجام گرفته است، و با تمرکز بر بررسی تحریم های اقتصادی از منظر حقوق بین الملل اقتصادی می کوشد تا مشروعیت یا عدم مشروعیت تحریم های اقتصادی را در عرصه حقوق بین الملل اقتصادی ارزیابی نماید، که آیا اصولا تحریم های اقتصادی در حقوق بین الملل اقتصادی از مشروعیت لازم برخوردار می باشد یا خیر؟ به نظر می رسد تحریم های اقتصادی قاعدتا از نظر حقوق بین الملل اقتصادی مشروعیت حقوقی ندارد.