احمد ربیعی زاده

علوم اسلامی دیجیتال، در حقیقت شاخه خاصّی از علوم انسانی دیجیتال است که به کاربست فنّاوری های نوین اطّلاعات در حوزه علوم اسلامی می پردازد. از جمله فواید اصلی علوم انسانی دیجیتال، می توان به افزایش دقّت و سرعت در پژوهش ها، تحلیل بهتر داده ها، تسهیل مشارکت و نوآوری در پژوهش اشاره کرد. با به کارگیری فنّاوری های دیجیتال و هوش مصنوعی در پژوهش های اسلامی، می توان به این ویژگی های ارزشمند علوم انسانی دیجیتال در حوزه پژوهش های اسلامی دست یافت. در کنار برخی از مراکز داخلی، مؤسّسات متعدّدی در غرب با اهداف مختلفی به طور تخصّصی بر روی موضوع علوم اسلامی دیجیتال تمرکز دارند که غالباً به نحوی زمینه استشراق دیجیتال را فراهم می کنند. شناسایی این مراکز و فعّالیت ها، هم از نظر جنبه های پژوهش اسلامی و هم از نظر سیاست گذاری پژوهشی، تأثیر بسزایی در توسعه دیدگاه ها خواهد داشت. در این مقاله، به معرّفی اجمالی مراکز و پروژه های شاخص در این زمینه پرداخته شده است.

یکی از موضوعات بسیار مهم در محصولات نرم افزاری مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور)، بحث هوش مصنوعی و به کارگیری ابزارها و فنّاوری های نوین به منظور استفاده از ظرفیت های کارآمد هوش مصنوعی در روند آماده سازی و تولید نرم افزارهای علوم و معارف اسلامی و انسانی است. به حقّ مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور) را باید یکی از مراکز مؤثّر و پیشرو در این عرصه برشمرد. پیشینه مبحث هوش مصنوعی در مرکز نور، چالش های مطرح در زمینه پردازش متون اسلامی، وضعیت کنونی مرکز نور از نظر توجّه به هوش مصنوعی، نمونه ها و مصادیق استفاده از هوش مصنوعی در محصولات نور و نیز چشم اندازهای پیش رو در تولیدات نور، از جمله مباحث ارائه شده در گفت وگو با معاون فنّاوری مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی و مدیر آزمایشگاه هوش مصنوعی نور، جناب آقای مهندس احمد ربیعی زاده است که امیدواریم مورد استفاده خوانندگان و علاقه مندان این دست مباحث قرار گیرد.

آنچه در این نوشتار می خوانید، برگرفته از سخنرانی مهندس احمد ربیعی زاده، مدیر آزمایشگاه هوش مصنوعی و علوم اسلامی دیجیتال نور است که در سلسله نشست های تخصصی هفته پژوهش در سالن اجتماعات مرکز ارائه شده است. مهندس ربیعی زاده، ضمن اشاره به روند تکامل موضوع هوش مصنوعی در این مرکز، به بیان اهداف، دستاوردها و چشم اندازهای این مبحث در تولید محصولات نور پرداخت که به روشنی نشانگر آن است، مرکز نور در طی بیش از سه دهه فعالیت خویش، روند روبه رشدی را در حوزه هوش مصنوعی علوم اسلامی و انسانی پشت سر گذاشته و برنامه های کاربردی و ابزارهای ارزشمندی را در این باره عرضه نموده و مسیر پژوهش در علوم و معارف اسلامی و انسانی را هموار ساخته است.

آنچه در این مقاله از نظر شما خوانندگان محترم می گذرد، گزیده ای از متن وبینار مهندس احمد ربیعی زاده، مدیر محترم اداره پردازش هوشمند مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی است که در 24 آذرماه 1399 مصادف با هفته پژوهش ارائه شده بود. از آنجا که این وبینار، مشتمل بر نکات مفید در خصوص کاربرد هوش مصنوعی در پژوهش های علوم اسلامی است، مناسب دیده شد در فصلنامه ره آورد نور انعکاس یابد. طی این وبینار، با مقوله هوش مصنوعی و کاربردهای آن در پژوهش های علوم اسلامی و نمونه هایی از این دستاوردها در تولیدات وبی و نرم افزارهای ویندوزی مرکز نور آشنا می شوید.