عادله آقایی

مدیریت شهری به معنای اداره امور شهر به منظور پایداری و رضایت اجتماعات محلی با در نظر گرفتن و تبعیت از سیاست های ملی است. نیل به چنین مدیریتی، حکمروایی شایسته را ضروری می سازد تا مشارکت محلی به منظور بسیج منابع نهفته شهروندان برای رفع مشکلات فزاینده را امکان­پذیر سازد. در حالی­که شوراهای محلی غیررسمی (شورایاری ها) در تهران برای ارتباط با شورای شهر در سالهای اخیر ایجاد شده اند، این شوراها فاقد قدرت و منابع لازم برای اثربخشی کافی می باشند و همچنین رابطه ی تعریف شده ای با شورای شهر و شهرداری ندارند. بنابراین، از یک سو نیاز به واگذاری اختیارات محلی است و از سوی دیگر نیاز به ایجاد شورا در سطح ناحیه برای تجمیع منابع محلات و برنامه ریزی یکپارچه آنهاست. این مطالعه سازوکارها و کمبودهای نظام مدیریت شهری تهران را از این دیدگاه در منطقه 4 شهرداری نشان می دهد.

ابوریحان محمدبن احمد بیرونی (440-362، قرون چهارم و پنجم هجری) از جغرافیدانان مشهور زمانه خود بود. هرچند در هیچ یک از نوشته هایی که از ایشان در دست است، نام جغرافیدان برای خود به کار نمی برد. اندیشه ها و نظریه های بیرونی تا سالیانی چند بی آنکه دنیای علم آن را بشناسد، ناشناخته مانده بود. غفلت از شناسایی و شناساندن این دانشی مرد بزرگ ایرانی هم چنان باقی بود تا اینکه در قرن های اخیر که سرعت علم تکنولوژی افزایش می یابد و به موازات آن، شناخت و کشف پدیده ها سرعت می گیرد و در نتیجه نظریه های بیرونی نیز در حوزه دانش جغرافیا، شناسایی و معرفی می شود. وی در زمینه های گوناگون دست به قلم زده است که از میان آنها چند اثر به ویژه تحدید نهایات الاماکن لتصحیح مسافات المساکن، تسطیح الصور و تبطیح الکور، قانون مسعودی و التفهیم از نظر مسایل جغرافیایی و از جمله موضوعات نقشه کشی، تعیین قبله، تعیین طول و عرض جغرافیایی شهرها و فاصله بین آنها و ... درخور تأمل و توجه است. با توجه به جایگاه این دانشمند مبتکر در علم جغرافیا، در این نوشتار با استفاده از روش توصیفی تحلیلی و با مطالعه و مبنا قرار دادن اسناد و مدارک معتبر به دنبال پاسخگویی به این سوال هستیم که اندیشه ها و آراء جغرافیایی ابوریحان بیرونی کدام ها هستند؟ و اشارتی به نقش و جایگاه او در بستر جغرافیاپژوهی و نقش توسعه گر او در این زمینه داشته باشیم.