علی اصغر بگ محمدی

سازمان فضایی بیانگر ترتیب و نظم اجزای یک مجموعه مشخص و هدفمند و یا ترتیب و توزیع نظام یافته واحدهای یک مجموعه در فضا در راستای عملکردهای عمومی آن مجموعه است. این پژوهش با هدف ارزیابی مؤلفه های مؤثر بر سازمان فضایی شهر کارآفرین (شهر ایلام) انجام شده است. روش انجام این تحقیق با توجه به هدف، کاربردی و براساس ماهیّت، تحلیلی– توصیفی است. شیوه تحلیل داده های پژوهش با استفاده از مدل سازی معادلات ساختاری SEM بوده و با استفاده از نرم افزارهای SPSS و معادلات ساختاری لیزرل انجام شده است. آزمون های به کار رفته در این پژوهش، تحلیل عاملی تأییدی CFA  و تحلیل مسیر Path Analysis هستند. روش گردآوری داده ها، میدانی و کتابخانه ای بوده و از ابزار پرسشنامه محقق ساخته مشتمل بر 60 گویه 5 گزینه ای در قالب طیف لیکرت برای گردآوری اطلاعات استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل 20000 نفر از کارآفرینان سطح شهر ایلام بوده که براساس نمونه قاعده سرانگشتی معادلات ساختاری 250 پرسشنامه بین نمونه آماری توزیع شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد مؤلفه مستقل و مکنون فناوری اطلاعات و ارتباطات با ضریب مسیر 84/0 و سطح معناداری 91/10 بیشترین تأثیر و عامل محیط زیرساخت شهری با ضریب تأثیر با 63/0 و سطح معناداری 28/9 کمترین تأثیر را در سازمان فضایی کارآفرینی شهری به همراه داشته است. همچنین، مؤلفه های محیط طبیعی شهری با ضریب مسیر 78/0 و سطح معناداری 77/10، سازمان اداری با ضریب مسیر 75/0و سطح معناداری 13/10، محیط اجتماعی- فرهنگی شهر با ضریب تأثیر 71/0 و سطح معناداری 96/9، کیفیت آموزش و مراکز آموزشی با ضریب مسیر 68/0 و سطح معناداری 43/9 بر مؤلفه مکنون وضعیت سازمان فضایی شهر ایلام تأثیر معناداری داشته اند. در این میان مؤلفه های محیط اقتصادی شهر با ضریب تأثیر 02/0 و سطح معناداری 28/0 و قوانین، مقررات و سیاست های کارآفرینی با ضریب تأثیر 08/0 و سطح معناداری 31/0 بر سازمان فضایی شهر ایلام تأثیر معناداری نداشته اند.

شهر همه شمول فرایند تحقق شکل گیری شهر، برای صاحبان اصلی آن یعنی همه مردمی که در آن شهر زیست می کنند می باشد. فضاهای همه شمول فضاهایی هستند که زمینه لازم جهت کنش گری افراد مختلف با ویژگی های متفاوت را از طریق تدارک امکانات مورد نیاز برای گروه های مختلف جامعه به ویژه سالمندان، معلولین، زنان و کودکان فراهم می کنند. این پژوهش بر اساس مفاهیم و مولفه های شهر همه شمول، به تحلیل و بررسی چگونگی دسترسی همه گروههای سنی اعم از سالخوردگان، کودکان و افراد آسیب پذیر مانند معلولان و گروه های هدف به ویژه زنان به فضا های عمومی شهری، در محدوده شهر ایلام از منظر شهروندان به منظور افزایش تعاملات اجتماعی و سرزندگی شهری پرداخته است. روش تحقیق در این پژوهش، توصیفی- تحلیلی و داده ها و اطلاعات مورد نیاز به صورت پیمایشی گردآوری شده است. ابزار مورد استفاده برای گردآوری داده ها، پرسشنامه عمومی بوده که بر اساس فرمول کوکران میان نمونه آماری 385 نفری به نسبت جمعیت نواحی شهر توزیع شده است. روش تحلیل پژوهش کمی بوده و با استفاده از نرم افزار SPSS و آزمون های T تک نمونه ای و آزمون F و تحلیل ANOVA انجام شده است. یافته های آزمون T تک نمونه ای نشان می دهد که کیفیت همه شمولی محیط شهری ایلام پایین تر از حد میانگین است . آزمون F و تحلیل آنووا نشان می دهند از نظر مجموع شاخص های مورد مطالعه دو ناحیه شهری؛ بان برز و استانداری در پایین ترین سطح کیفیت زندگی (خیلی کم) و سه ناحیه؛ فرودگاه قدیم، صدا و سیما و جانبازان در بالاترین (خیلی زیاد) شرایط کیفیت زندگی از نظر شهر همه شمول قرار دارند.