سارا بغدادی

النور استامپ، فیلسوف معاصر، در مقام یک خداباور در صدد اقامه ی دفاعیه ای برضد مساله ی رنج( شرّ)، بر می آید. بنا بر دفاعیه ی ایشان، اولا، رنج شرط لازم تحقق برخی خیرها است و ثانیا، آن خیر ناقض رنج موجود است. دغدغه ی علمی ای که در این مقاله دنبال می شود، نقد دفاعیه ی مزبور است. در این راستا، پیش از هر چیز، طرح و تبیین اصل دفاعیه ضروری می نماید و پس از آن نقد ایده ی موردنظر از دو منظر کلی انجام خواهد شد. نخست، ضمن بیان کیفیات یک دفاعیه ی موفق و لوازم تحقق آن ملاحظه می شود که دفاعیه ی استامپ واجد شرایط یک دفاعیه ی موفق نیست. اشاره به مبادی تحقق یک فعل ارادی و بیان این نکته که رنج نمی تواند مصدر ایمان واقع گردد، دومین نقد کلی بر نظریه ی ایشان است. سرانجام، اشاره به نقض مفهوم اراده ی آزاد به معنای لیبرتارینی آن در دفاعیه ی استامپ، موضوعی است که به عنوان ضمیمه ی بحث بدان پرداخته خواهد شد.

غایت این مقاله طرح منظر اخلاقیِ ناظر بر مساله ی رنج است. پرسش اصلی مقاله آن است که مواجهه ای اخلاقا درست با مساله ی رنج کدام است و چه لوازمی دارد. فلاسفه و الهیدانان گاه با تکیه بر مساعی صرفا عقلی و گاه با مورد توجه قرار دادن گزاره ها و گزارش های متن مقدس و تلفیق عقل و نقل درصدد توجیه یا بیان چرایی وجود رنج در عالم برآمده اند. همچنان که انتظار می رود، این دست مساعی که در قالب تئودیسه و دفاعیه مطرح شده اند بر موضوع رنج متمرکز هستند. مقاله ی پیش رو برآن است که در مساله ی رنج می بایست بین دو موضوع رنج و فرد رنجدیده تمایز قائل شد و در راستای همین تمایز است که مساله ی مواجهه ی اخلاقا درست با رنج شکل می گیرد.آیا مشغله های عقلی ای چون تئودیسه و دفاعیه رفتار اخلاقا درست را نیز در قبال مساله ی رنج کفایت می کنند؟ در راستای پاسخ به پرسش اخیر، دو عنوان کلی مبانی نظری و تدبیر وضعیت رنج آمیز طرح خواهد شد که به ترتیب ناظر بر تحلیل و تعریف مفاهیمی چون رنج، تئودیسه و دفاعیه، منظرهای معرفتی و مانند آن؛ و ماهیت و چیستی مواجهه ی اخلاقا درست در مساله ی رنج می باشند. درواقع، مباحثی که در بخش مبانی نظری بدان ها پرداخته خواهد شد، به شیوه ای تحلیلی جایگاه اخلاق در مساله ی رنج را روشن نموده و ما را به این نتیجه رهنمون می شود که تئودیسه پردازی بنا بر سرشت خود، مقتضیء رفتار اخلاقا درست در قبال مساله ی رنج نبوده و دغدغه ی آن را ندارد. شماره ی مقاله: ۵