حمید محقق

ساخت استحکامات مرزی پدیده جدیدی است که در قرن بیست و یکم به سرعت در مقیاس جهانی ظهور کرده است. با افزایش حرکت غیرنظامیان در مرزها، تعدادی از کشورها برای کنترل دسترسی به قلمرو خود به دیوارها و سایر زیرساختهای امنیتی روی آورده اند و هدف مرزها تغییر کرده و منجر به افزایش ساخت و ساز موانع مرزی شده است. در طی آنچه که به عنوان دوران جهانی شدن شناخته شده است، هدف از مرزها برای جلوگیری از حرکت غیرنظامیان )متجاوز مرزی و عابر غیر مجاز( تغییر رویکرد داده است. در همین زمان، شکافهای اقتصادی بسیار بزرگی بین ثروتمندترین و فقیرترین مکانهای روی زمین پدید آمد، که بسیاری از افراد را به سمت حرکت از مناطق روستایی به شهرها و سرانجام در مرزها سوق داد تا به دنبال فرصت های بهتر باشند. در سال 2292 ، دیوار های مرزی در زمینه مهاجرت و متوقف کردن حرکت قاچاقچیان و گروه های تروریستی در دستور کار جهانی قرار گرفته اند و این روند در سال 2015 قوت گرفت. علاوه بر این، ترس از تروریسم نقش مهمی در ساخت دیوارهای مرزی داشته است که با آن هم در ارتباط بوده است.

پدیده تروریسم چالش تهدیدات امنیتی، اقتصادی و اجتماعی را برای کشورها ایجاد کرده است.این پدیده سبب نقض حقوق بشر مشروعیت بین المللی و موازین حقوقی بین المللی و روابط بین کشورها شده است به طوری که نه تنها کشورها بلکه جوامع امروزی نیز گاها با تاثیر پذیری از بینش های افراطی یک گروه را به کل تعمیم می دهند. بنابراین پژوهش حاضر به روش توصیفی-تحلیلی به دنبال پاسخ به این پرسش است که ظهور پدیده تروریسم چه پیامدهای اقتصادی، امنیتی و اجتماعی بر جای گذاشته است؟ یافته ها بیانگر وجود خسارات و آسیب های قابل توجه تروریسم بر اقتصاد، امنیت و اجتماع بوده به طوری که روند ادامه یافتن رشد تروریسم می تواند برای جهان چالش های جدی به همراه داشته باشد.

در چند دهه اخیر به دلایل مهمی همچون پایان یافتن جنگ سرد، گسترش شتابان جهانی شدن، گسترش ارتباطات، شاهد توجه بیش از اندازه پژوهشگران به مقوله بنیادگرایی هستیم. البته بنیادگرایی دارای اشکال گوناگونی است اما آنچه بیش از هر موضوعی مورد توجه قرار است بنیادگرایی مذهبی است که با ظهور داعش بسیار مورد توجه قرار گرفت. با این حال بنیادگرایی در مسیحیت، و یهود نیز وجود داشته است. وجه مشترک بنیادگرایی دینی کوشش برای احیای ارزش های مذهبی است. عده ای معتقدند که بنیادگرایی مذهبی، همچون گرایشی عمومی، محافظه کارانه و شورشی بر چرخش های هنجاری ناشی از مدرنیته است. از همین رو، این مقاله به روش تحلیلی و توصیفی به دنبال پاسخ به این پرسش است که عوامل موثر بر پیدایش و گرایش به بنیادگرایی چیست؟ یافته های پژوهش نشان میدهد که از یک سو نارسایی های محیطی جامعه و از سوی دیگر نگرانی از پیامدهای مدرنیته و جهانی شدن موجب تسری در حوزه های اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی شده و تلاش بنیادگرایان بازگشت به سنت برای حل این نارسایی ها است.