سید حمیدرضا طباطبایی

مقدمه و هدف: اخیرا ارزیابی جامع وضعیت مبتلایان به سرطان اهمیت ویژه ای پیدا کرده و از ارزیابی سنتی پیامدهای زیست پزشکی فراتر رفته و بررسی تاثیرات بیماری بر کیفیت زندگی بیماران را نیز در برگرفته است. سازمان اروپایی تحقیقات و درمان سرطان به منظور ارزشیابی اثرات بیماری و درمان بر زندگی روزمره مبتلایان به سرطان پرسشنامه ای مشتمل بر 30 سوال فراهم نموده است. این پرسشنامه به زبان های متعددی ترجمه شده و در بسیاری از کشورها مورد استفاده قرار گرفته است، اما تاکنون رواسازی ویرایش سوم نسخه فارسی این پرسشنامه در ایران انجام نشده است. این مطالعه با هدف تعیین روایی و پایایی پرسشنامه 30 سوالی سنجش کیفیت زندگی در مبتلایان به سرطان انجام شده است. مواد و روش ها: مطالعه حاضر، مطالعه ای تحلیلی است که به منظور تعیین روایی و پایایی ویرایش سوم پرسشنامه سنجش کیفیت زندگی روی نمونه ای از مبتلایان به سرطان پستان صورت گرفته است. پرسشنامه مورد نظر برای کلیه افراد مراجعه کننده به بخش شیمی درمانی بیمارستان نمازی شیراز در فاصله زمانی 1/10/1384 لغایت 30/11/1384 تکمیل و نهایتا از بین این تعداد 132 نفر به روش تصادفی ساده انتخاب شدند. پایایی با استفاده از تعیین ثبات داخلی (ضریب آلفای کرونباخ) حیطه های چند سوالی ارزیابی شد. ضریب همبستگی پیرسون برای تعیین روایی سازه (روایی همگرایی و تمایز) مورد استفاده قرار گرفت. روایی بالینی با مقایسه گروههای شناخته شده با استفاده از آزمون آنالیز واریانس و کروسکال والیس تعیین گردید. کلیه محاسبات با استفاده از نرم افزار SPSS انجام شد. یافته ها: در تحلیل پایایی پرسشنامه، بیشتر حیطه ها از پایایی مناسب (ضریب آلفای کرونباخ 0.7<) برخوردار بودند، به جز سه حیطه خستگی، درد، تهوع و استفراغ که دارای پایایی قابل قبول تشخیص داده شدند. تمام حیطه های چند سوالی دارای روایی همگرایی مناسب بودند (r>0.4). روایی تمایز در تمام سوالات به جز سوال 4 حیطه عملکرد جسمانی مشاهده شد. نتایج مقایسه گروههای شناخته شده نیز نشان داد که بیماران با درجه بالاتر، عملکردهای ضعیف تر و علایم بیشتری از بیماری را بر اساس پرسشنامه گزارش کردند. نتیجه گیری: سومین نسخه فارسی پرسشنامه 30 سوالی سنجش کیفیت زندگی در مبتلایان به سرطان ابزاری پایا و معتبر است و می تواند در تحقیقات اپیدمیولوژیکی و بالینی سرطان مورد استفاده قرار گیرد.

هدف: افسردگی ازجمله اختلالاتی است که به نحو چشمگیری باعث اختلال در عملکرد فیزیکی و جسمی ، افزایش ابتلاء به بیماریهای مختلف و یا افزایش مرگ و میر شده است. استفاده از روان درمانی گروهی به عنوان یک روش درمانی جهت کاهش افسردگی و بهبود افزایش عملکرد فیزیکی و جسمی و کاهش درد جسمی بیماران افسرده بسیار مؤثر بوده و جهت درمان روان درمانی گروهی باید فرایند گروهی سازمان یافته و برنامه ریزی شده و دارای هدف مشخص باشد.هدف از پژوهش فوق تعیین تأثیر روان درمانی گروهی بر عملکرد فیزیکی و جسمی بیماران مبتلا به افسردگی اساسی بستری در بخش های اعصاب و روان بیمارستان های حافظ و ابن سینا می باشد. مواد و روش کار : در این پژوهش شبه تجربی تأثیر روان درمانی گروهی بر سه حیطه عملکرد فیزیکی ، محدودیت در ایفای نقش به دلیل مشکلات جسمی و درد جسمی دربیماران مبتلا به افسردگی اساسی بستری دربخش های روانی بیمارستان های ابن سینا وحافظ وابسته به دانشگاه علوم پزشکی شیراز درسال 1382 روی 65 بیمار به روش نمونه گیری در دسترس انجام پذیرفته است . دراین پژوهش 35 نفر در گروه آزمایش و35 نفر درگروه کنترل قرارگرفتند . ابزار گردآوری داده ها شامل؛ پرسشنامه 36 سئوالی کیفیت زندگی موس و پرسشنامه مربوط به مشخصات عمومی حاوی 13سئوال می باشد . به منظور دسترسی به نمونه های مورد پژوهش ، پژوهشگر پرسشنامه های مربوط را قبل از روان درمانی برای گروه آزمایش تکمیل نموده و سپس گروه آزمایش را به 5 گروه 7 نفره تقسیم و برای هر گروه 6 جلسه 1 تا5/1 ساعته روان درمانی گروهی برگزار نموده است. یک ماه بعد از پایان جلسات روان درمانی گروهی و ترخیص برای 30نفر(5 نفر ازگروه آزمایش ریزش داشتند) پرسشنامه های فوق مجدداً تکمیل گردید و در گروه کنترل نیز ابتدا پیش آزمون انجام شد و سپس بدون هیچ مداخله ای ویک ماه بعد از ترخیص مجدداً پس آزمون تکمیل گردید.داده های جمع آوری شده با استفاده ازنرم افزار SPSS وآزمون های آماری کای دو ، تی تست و آزمون دقیق فیشر تجزیه و تحلیل گردیدند. یافته ها:نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد روان درمانی گروهی بر سه مقیاس عملکرد فیزیکی ، محدودیت در ایفای نقش به دلیل مشکلات جسمی و درد جسمی در گروه آزمایش نسبت به درمانهای رایج در گروه کنترل مؤثرتر واقع شده است ،به طوری که در هر سه مقیاس تفاوت آماری معنی داری مشاهد شده است (001/0> p). نتیجه گیری : روان درمانی گروهی به عنوان یکی از روش های درمان افسردگی در بهبود عملکرد فیزیکی و کاهش درد جسمی و در نهایت کاهش افسردگی در بیماران مبتلا به افسردگی اساسی مورد استفاده قرار گیرد.