سعدیه حیدری

پژوهش حاضر با هدف تعیین میزان درگیری فعال فراگیران با محتوای تاریخی کتاب مطالعات اجتماعی پایه نهم مقطع متوسطه اول و همچنین بررسی سطوح یادگیری سؤالات کتاب بر اساس حیطه شناختی بلوم صورت گرفت. پژوهش، با روش تحلیل محتوا در دو بخش انجام شد. در بخش اول روش و تکنیک ویلیام رومی و بر اساس ضریب درگیری ذهنی دانش آموزان در سه مؤلفه اصلی متن، نمودار و تصاویر و پرسش های پایان فصل انجام پذیرفت. همچنین میزان فعالیت مند بودن کتاب نیز مورد بررسی قرار گرفت. در بخش دوم سؤالات موجود در کتاب در جدول 6 سطحی طبقه بندی بلوم به روش کمی قرار داده شد و میزان فراونی و درصد هر سطح سنجیده شد. جامعه آماری، محتوای بخش تاریخ کتاب  مطالعات اجتماعی پایه نهم بود که برای بررسی میزان فعال بودن محتوا در تکنیک رومی به روش نمونه گیری تصادفی (انتخاب 10 صفحه متفاوت برای هر مؤلفه)  و در طبقه بندی بلوم، تمام سؤالات و فعالیت های موجود در کتاب چاپ سال تحصیلی99-1398 انتخاب و مورد تحلیل محتوا قرار گرفت. نتایج حاکی از آن است که در محتوای کتاب مطالعات پایه نهم میزان درگیری دانش آموزان با متن کتاب 05/0 و با پرسش ها 61/0 و با نمودارها و تصاویر45/0 بود. همچنین ضریب درگیری فعالیت مند بودن کتاب در این محور 42/1 است. به عبارتی متن کتاب غیرفعال نگاشته شده است و در سایر محورها اگر چه ضریب درگیری به دست آمده بین 4/0 تا 5/1  استاندارد است؛ اما  نتایج از کمترین میزان  شاخص درگیری ذهنی  برخوردار است. در تحلیل محتوای سؤالات در مبحث طبقه بندی بلوم نتایج نشان می دهد که سؤالات  فعالیت های درون درس با میانگین 26/67 در سه سطح پایین بلوم قرا دارد، سؤالات بخش «به کارببندیم» با میانگین 90/90 در سه سطح بالا قرار دارد و سؤالات کاربرگه ها با میانگین 33/82 در سه سطح پایین طبقه بندی بلوم قرار دارد. به نظر می رسد کتاب نتوانسته به خوبی سطوح بالای یادگیری را  در سنجش مهارت های یادگیری فراگیران نشانه گیرد