امین شریف منش

خواجه عبدالله انصاری، یکی از عالمان و عارفان صوفی مسلک و از نوابغ ادبیات ایران است. آثار بی نظیر وی، این شخصیت را به یکی از چهره های مهم فرهنگی تبدیل کرده است. این اثر به رغم شخصی بودن، ذیل کتاب های معرفتی قرار دارد و دارای ریشه های اجتماعی، فرهنگی و اخلاقی است. در این مقاله با به کارگیری روش تحلیل محتوای کیفی، پس از خوانش تمام متن، به تفسیر و تحلیل محتوای مناجات نامه ی حواجه عبدالله انصاری پرداخته شد؛ سپس در فرآیندی نظام مند، مقوله ها و تم های اصلی از متن مناجات نامه استخراج شد.محتوای مناجات نامه در دو بخش پیام های اخلاقی و فرهنگی تحلیل شد. تحلیل یافته ها آشکار ساخت که خواجه عبدالله انصاری پیام های فرهنگی را در قالب 6 تم اصلی شامل: نگرش همدلانه و مسالمت آمیز با دیگری، تأکید برآگاهی و خردمندی، مذمت اندیشه ی ماتریالیسم، امید به زندگی و وصال خداوند، تأکید بر بردباری و تاب آوری، تأکید بر بی نامی و گریز از قدرت مطرح می سازد. پیام های اخلاقی نیز در قالب 6 تم شامل: تأکید برخودشناسی و خداشناسی، توکل به خداوند، تأکید بر توبه پذیر بودن خداوند، اندیشه ی در مرکز بودگی خداوند، ، مذمت ریا و دورویی، ملالت و سرزنش پیروی کنندگان از هوای نفس، مطرح شد.