رئوف سربخش

ژیل دلوز را بدون شک می توان یکی از مهم ترین فیلسوفان و نظریه پردازان سینما دانست. دلوز در دهه هشتاد میلادی دو جلد کتاب سینمایی نگاشت که مسیرهای اصلی فلسفه سینما را به عنوان رشته ای مجزا در دانشگاه پایه گذاری کرد. در بین فیلسوفان مختلف، برگسون بیشترین تأثیر را بر نظریات دلوز دارد. هر دو در خصوص زمان اعتقاد دارند که زمان امری خطی و کمی نیست و کیفی و غیرمکان مند می باشد. امتداد این فلسفه باعث شکل گیری دیرند زمانی به عنوان پایه اصلی زمان و سینما در آثار دلوز شد. دلوز در جلد اول کتاب خود به سینمای کلاسیک حرکت- محور و در جلد دوم به آثار مدرن زمان محور می پردازد. زمان، عنصر اصلی روایت های مدرن دلوز است و تصاویر را به آینه ها و کریستال های زمانی تقسیم می کند. دلوز اعتقاد زیادی به هم زمانی زمان ها و رویدادهای غیرخطی در آثار مدرن داشت. سینمای مدرن ایران نیز در سال های اخیر بیش ازپیش به فلسفه دلوز روی آورده و عناصر زمانی زیادی در آثار مختلف قابل رؤیت است. این پژوهش با نظریات سینمای مدرن دلوز با بررسی فیلم های ماهی و گربه ساخته شهرام مکری، اژدها وارد می شود! اثر مانی حقیقی و مسخره باز همایون غنی زاده، به این نتیجه می رسد که فیلم سازان نسل جوان ایران به رویدادهای غیرخطی با ابزارهایی مثل گذشته نما و آینده نما و همچنین تداعی زمان های گذشته و حال و آینده در یک صحنه علاقه بیشتری پیدا کردند. دراین بین، مکری به شدت تحت تأثیر روند زمانی دورانی است و مانی حقیقی به عنوان تحصیل کرده فلسفه، عناصر زیادی را از دلوز در آثارش وام می گیرد.

هدف این پژوهش دستیابی به ویژگی های یک انیمیشن تلویزیونی موفق با محتوای آیین های نمایشی برای اثرگذاری روی کودکان است. این پژوهش با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی، به بررسی ویژگی های متمایز انیمیشن های تلویزیونی و دریافت مفاهیم آیینی توسط مخاطبان کودک می پردازد. در این راستا، نگارندگان با بررسی سه انیمیشن اسکوبی دو، چارلی براون و میکی ماوس که از شبکه های کودک آمریکا پخش شده است و تحلیل آنها، مهم ترین ویژگی های انیمیشن های تلویزیونی آیینی را به دست آوردند. یافته ها حاکی از آن است که انیمیشن های موفق آیینی با استفاده از روایت غیرمستقیم، ایجاد الگوهای تقلیدی با شخصیت پردازی مناسب، تأکید بر حرکت (به جای گفت وگومحوری)، فضای بصری جذاب و تعدد و تکرار، توانسته اند در شکل دهی آیین ها در ذهن کودکان تأثیری مهم داشته باشند. طبق نظریه یادگیری اجتماعی، کودک با جذب شدن به انیمیشن، از رفتار شخصیت های موردعلاقه خود در تلویزیون، تقلید می کند و این روند، در نهایت- به دلیل تکرار در زمان های مختلف- به یک الگوی رفتاری تبدیل می شود. باتوجه به الگوپذیری کودکان و علاقه مندی آنها به انیمیشن، سیاست تولیدی مدیران و هنرمندان عرصه انیمیشن تلویزیونی باید در این حوزه تغییر کرده و شاهد تولید انیمیشن های جذاب تری با موضوع آیین های نمایشی باشیم.