نگین سرایدار

از منظر عدالت فضایی برخورداری از خدمات بهداشتی درمانی، به وضعیتی اطلاق می شود که در میان اقشار و گروه های مختلف جامعه، شکاف و تفاوت به حدی نرسد که نابرابری ها به صورت گسترده در جامعه استمرار پیدا کند. تحقیق حاضر به لحاظ هدف، کاربردی و از نظر ماهیت یک مطالعه توصیفی - تحلیلی است. روش گردآوری داده ها از روشِ کتابخانه ای - اسنادی استفاده گردیده و به منظور تجزیه وتحلیل داده ها از روش تحلیل مسیر بهره گرفته شده است. علاوه بر این با استفاده از برآورد تراکم کرنل برای مشخص کردن تراکم و از روش توزیع جهت دار و نزدیک ترین همسایه نیز برای مشخص کردن توزیع و تحلیل الگو مراکز درمانی و بهداشتی شهر اراک استفاده شده است. یافته ها نشان می دهند که پراکندگی بیمارستان ها بیشتر در منطقه 2 شهرداری یعنی مرکز شهر بوده است و در برخی مناطق از جمله مناطق 3 و 5 بیمارستان وجود ندارد. وضعیت پایگاه بهداشت و مراکز بهداشتی - درمانی نیز به همین نحو تمرکز آن در بخش مرکزی شهر است. در مقابل وضعیت پراکنش پایگاه اورژانس در سطح شهر به صورت مطلوب پراکنده شده است. در مجموع بیش از 70 درصد شهر به مراکز بهداشتی شهر دسترسی دارند. به عبارت دیگر نزدیک به 75 کیلومترمربع از سطح شهر تحت پوشش حداقل یکی از مراکز درمانی بهداشتی قرار دارند. نکته قابل توجه اینکه مرکز و شمال شهر اراک کاملاً تحت پوشش مراکز درمانی است. اما در مقابل قسمت جنوب شرقی شهر یعنی منطقه 1 شهر اراک هیچ گونه دسترسی به خدمات بهداشتی - درمانی ندارد. همچنین نتایج نشان داد الزامات ساختاری در مقیاس شهری همچنان بر تمرکز در نقاط معدود و ایجاد صرفه های ناشی از تجمع و مقیاس دامن می زند و درنتیجه شهر به صورتی پیش می ورد که تمایل و ترجیح عدم عدالت فضایی در آن مشهود می شود. بدیهی است تا هنگامی که زمینه ها، فرایندها و سازوکارهای فرادست ملی و منطقه ای تمرکزگرا اصلاح نشوند، نظام شهری در مقیاس محلی به تعادل و توازن پایدار نخواهد رسید

شبکه شهری مجموعه شهرها را در فضای جغرافیایی خاص جای میدهد و مجموعه شهری را میتوان بعنوان یک اصطلاح نو درمطالعات کلان شهرها بررسی نمود. مجموعه شهری، پهنه ای جغرافیایی است متشکل از شهر مرکزی و مراکز جمعیتی، تولیدی، خدماتی پیرامون آن، که در تعامل محیطی، اقتصادی، اجتماعی و فضائی با یکدیگر قرار دارند و نظام واحدی از سکونت و فعالیت و خدمات را در حال و آینده تشکیل می دهند. برنامه ریزی و مدیریت این مجموعه در قالب سازمان واحد فضائی و یکپارچه ای انجام می گیرد. محدوده مجموعه های شهری، به عنوان محدوده همبسته فضایی و عملکردی، دارای الگوی منظم تعامل های جمعیتی و فعالیتی هستند. شهر اراک از سال 9 138با تصویب شورای عالی شهرسازی و معماری کشور به مجموعه کلان شهرهای ایران پیوست دراین پژوهش محقق با بیان استانداردها و شاخص های کلان شهری در ایران با استفاده از مدل های رتبه اندازه، به این نتیجه می رسد،که این شهر دارای ظرفیت تشکیل مجموعه شهری را با نتایج بدست آمده با شهرهای شازند، توره، مهاجران، جاورسیان، داوودآباد و کارچان با شعاع عملکرد حداکثر 45 کیلومتری را دارد. همچنین بررسی ها نشان داد، شهر ساوه با داشتن حداقل جمعیت لازم برای شهر مرکزی و فاصله کم با شهرهای پیرامون خود، ارتباط و پیوند مستقیمی را به وجود می آورد؛ بنابراین می توان برای این ناحیه از استان نیز یک مجموعه شهری تعیین کرد. جهت افزایش توان این مجموعه های شهری می توان با محاسبه ضریب اشتغال در بخش صنعت و خدمات با شعاع عملکردی معینی، نیاز به سرمایه گذاری در بخشهای یاد شده از جمله ضرورت ها است.