تورج خسروی جاوید

باغ محوطه ای است محصور، ساخت انسان با بهره گیری از گل و گیاه، درخت، آب و بناهای ویژه که در کل، موجودیتی یکسان می شود. طبق منشور فلورانس۱ باغ تاریخی به عنوان یک اثر معماری محسوب می شود و تلفیقی است از منظر و معماری که تابع آب وهوا و اقلیم مکانی است که در آن قرار دارد. شهرستان نطنز در مرکز فلات ایران قرار دارد و از یک جهت منحصربه فرد است. از یک طرف در منطقه ای خشک و کویری قرار دارد و از طرف دیگر به دلیل وجود رشته کوه های کرکس، چه به دلیل وجود آب وهوای مساعد و لطیف و وجود وحوش و پرندگان و آب فراوان و نیز موقعیت جغرافیایی مناسب آن، از دیرباز تاکنون موردتوجه پادشاهان و امرا بوده، به ویژه در دوره صفوی، شاهان این سلسله توجه خاصی به این خطه داشته و این منطقه در حکم شکارگاه و منزلگاه تابستانی آن ها بوده است. در متون تاریخی و سفرنامه ها به دفعات از این باغ یاد شده است و می توان تاریخ دقیق احداث آن را تعیین کرد. هدف مقاله، مطالعه و شناخت یکی از باغ های منحصربه فرد کلاسیک دوره صفوی و چگونگی شکل گیری آن در بستر تاریخ است که در راستای حفظ این اثر ملی می باشد و نیز هرچه بیشتر بر غنای مفهوم و ارزش باغ ایرانی۲ می افزاید. در این مقاله، نخست به بررسی کلیات و منطقه و مکان قرارگیری باغ و سپس به جزئیات پرداخته شده است. همچنین معماری اثر و خصوصیات اجزای آن بررسی شده و باغ های دیگر نطنز که هم عصر باغ تاج آباد است نیز مورد بررسی قرار گرفته است. روش تحقیق به دو صورت انجام شده است: ۱. کتابخانه ای یعنی مراجعه به کتابخانه، کتب، عکس ها و نقشه ها؛ ۲. روش میدانی یعنی مراجعه به خود سایت، ارائه و تهیه دیتیل ازجمله نقشه ها، کروکی، برداشت و مصاحبه با افراد بومی و محلی.