محمدجواد رحمتی

هناک توافق بین الشیعه والسنه بأنّ القرآن الکریم لیس فیها أی تحریف بزیاده أو نقص بالتأکید. وطبعًا یقدمون مستندات من القرآن نفسه ومن السنه الشریفه أیضًا. منها قوله تبارک وتعالى : " إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّکْرَ وَإِنَّا لَهُ لَحَافِظُونَ " (الحجر/ 9). ولکن قام بعض المستشرقون على طریق الطعن بالقرآن الکریم من خلال التشکیک فی التاریخ التدوین والجمع للقرآن الکریم بالقیاس مع کتبهم المقدسه التی جمعت ودونت خلال تاریخ طویل من بعد أنبیاءهم. فقمنا عبر المقارنه بین تاریخ القرآن الکریم وتاریخ العهد القدیم؛ حتى یتبیّن لنا بالوضوح بأنّ القرآن الکریم تستمر وتبقى دون أی تحریف، لأنه جُمع ودُوّن فی عهد الرسول صلوات الله علیه. فجاءت دراستنا بالرد على أقوال المستشرقین القائلین بتحریف القرآن الکریم عبر تشریح منهجیتهم فی الطعن على القرآن الکریم فی جمعه وتدوینه، ومن خلال تبیین سخافه شبهاتهم أیضًا. قامت البحث على منهج الإستقرائی التحلیلی حتى ینکشف من خلال معتقد علماءهم أحقادهم. الکلمات المفتاحیه : المستشرقون، تدوین القرآن، العهد القدیم، تحریف القرآن، تاریخ القرآن.

پس از رسمی شدن مذهب شیعه جعفری در عصر صفویان، همواره میان ایران و عثمانی  اصطکاک هایی وجود داشت. با توجه به اینکه سرزمین حجاز در دست دولت عثمانی بوده و آنان نیز سنی مذهب بودند؛ همواره در عصر ایشان حج گزاری ایرانیان با دشواری های فراوانی همراه بود. علاوه بر این و از سویی دیگر، اختلافات ناشی از مسائل گوناگون سیاسی،  مذهبی، فرهنگی،  امنیتی و اقتصادی که میان دولت عثمانی و سلسله های افشار و زند وجود داشت، انجام حج به وسیله  ایرانیان را با دشواری هایی خاص رو به رو می ساخت؛ به طوری که گاهی حج گزاری از سوی دولت ها محدود و یا ممنوع می شد. دوران افشاری بیشتر به دلیل مذاکرات نادرشاه (1148 1160ق)، با عثمانیان با هدف به رسمیت شناختن مذهب جعفری و برگزاری نماز شیعیان در مسجدالحرام، در تاریخ حج گزاری ایرانیان شهرت دارد. در دوره زندیه چندان توجهی به این امور معطوف نشد، و تنها در حمله کریم خان زند به بصره، به عنوان یکی از دلایل حمله؛ آزار و اذیت حجاج ایرانی، توسط حاکمان محلی مورد توجه قرار گرفته است. مقاله حاضر، حج گزاری ایرانیان در پرتو روابط ایران و عثمانی در دوران افشاریه و زندیه و نیز مسیرهای حج را در این عصور مورد مطالعه قرار داده است. پرسش اصلی این پژوهش چگونگی حج گزاری ایرانیان در این دو عصر با مطالعه توصیفی، تاریخی و تحلیلی در سایه روابط این دو کشور است. پژوهش حاضر با تکیه بر اسناد و منابع موجود؛ اعم از کتابخانه ای، پایان نامه ها و مقالات مبتنی است.