ام البنین سلیمانی باغشاه

دایره المعارف قرآن لیدن(Encyclopedia of the Quran) جدیدترین اثر جامع پژوهشی در غرب در حوزه مطالعات قرآنی وتفسیری است که در سال های 2000 تا 2006م با سرویراستاری خانم دکتر جین دمن مک اولیف(Jane Dammen McAuliffe) در شهر لیدن(Leiden) هلند انجام گرفته و توسط انتشارات بریل(Brill) منتشر شده است. مقاله "زکات"(Alms-giving)، نوشته ی پژوهشگری به نام عظیم نانجی، در جلد اول دایره المعارف قرآن لیدن در صفحات 64 تا 70 به چاپ رسیده است. این مقاله برغم کوشش نویسنده ایرادات بنیادین مواجه است مهمترین مباحثی که در این مقاله مورد نقد و بررسی قرار گرفته اند، چیستی صدقه، ایده آل بخشش از نگاه قرآن، رابطه پرهیزکاری و بخشش، مفاهیم مرادف صدقه، شئون و جهات صدقه، معناشناسی زکات، و روند شکل گیری نهاد تولیت امر صدقه است، که ضمن تأکید بر منابع اصلی از دو نظرگاه برداشت ها وخوانش های ناتمام نویسنده و ارائه تفسیری غیرمستند و متفاوت از آموزه های متون اسلامی و نصوص قرآنی، مورد بررسی انتقادی قرار گرفته اند.

آب یکی از عناصر حیاتبخش در عالم می باشد. ترویج اندیشه سبک زندگی در تعامل با محیط زیست از منظر قرآن که کامل ترین دستور زندگی بشریت است، بهترین شیوه جهت فایق آمدن بر بحران موجود، مخصوصاً در حوز آب است. در آموزه های قرآن اشارات گوناگونی به جایگاه آب شده و نکات ظریفی در آن دیده می شود. هدف این مقاله تدوین راهکارهایی قرآنی جهت تحول رفتاری انسان در حوزه سبک زندگی در تعامل با محیط زیست در حوزه آب می باشد. بررسی ها نشان می دهد که اسلام دارای اصول اخلاقی و عملی ارزشمندی چون مسأله صرفه جویی، رعایت حقوق دیگران، و حرمت اسراف و آلودگی آن است. در این مقاله سعی شده است سبک زندگی در تعامل با آب با تکیه بر آموزه های قرآن مورد کاوش قرار گیرد.

هستی از نگاه قران دارای اوصافی مانند هدفمندی، ذی شعوری، نظم، و قدسیت می باشد. درک هر یک از این اوصاف می تواند آثار قابل توجهی در تعامل با محیط زیست داشته باشد. افزون بر این میان انسان که مانند سایر اجزای هستی هدفمند آفریده شده است و طبیعت که در مسیری هماهنگ با سیر کمالی انسان در حرکت است، ارتباط معناداری حاکم است. بنابراین تعاملی نیک با محیط زیست، به معنای هماهنگ شدن با جریان هستی در مسیر تکوینی آن است و این مهم تأثیر بسزایی در سعادت و کمال انسان می تواند داشته باشد. از این رو هستی شناختی و نقش آن بر تعامل بشری با محیط زیست موضوعی است که این مقاله آن را پی گرفته است.