فرامرز عابدینی

هدایت در ادبیات اسلامی دارای مفهوم متعالی است و در مرکز تعریف سیاست در منابع اسلامی قرار دارد و هویت بخش آن می باشد که هم به سیاست تشخّص درونی داده و هم تمایزبخش آن با غیر شده است(تاریخچه). پژوهش در باره هدایت سیاسی برخلاف مقوله هدایت از سابقه زیادی برخوردار نیست به طریق اولی فقد پژوهشی در اندیشه سیاسی رهبر معظم انقلاب نیز مبرهن است(پیشینه). اندیشه سیاسی رهبر معظم انقلاب در خصوص هدایت سیاسی چه الگویی ارائه می دهد؟(سؤال). روشی که برای حصول به این پرسش بکار برده شد، داده بنیاد (گراندد تئوری) با رویکرد استراوس و کوربین است که روشی نظامند را برای پژوهش های کیفی ارائه داده اند(روش). در این پژوهش 548 گزاره منتخب در فرایند کدگذاری باز از بیانات رهبر معظم انقلاب، استخراج شد و با تعمق این گزاره ها، 688 مفهوم یا مضمون بدست آمد. از بررسی مقایسه ای این مفاهیم، 101 مقوله حاصل شد. در کدگذاری محوری، مقوله های شناختی و ادراکی، گرایشی و عاطفی و کنشی و رفتاری از میان این مقوله ها به عنوان پدیده های محوری استنباط گردید و سایر مقوله ها بر حسب نوع ارتباط آنها با مقوله محوری، به عوامل علی، زمینه ای، مداخله گر، راهبردها و پیامدها صورت بندی گردید و در کدگذاری انتخابی، مقوله"انسان سیاسی تراز نظام و انقلاب" به مثابه پدیده مرکزی همه مقوله ها را در حول خود یکپارچه کرده است و بدین ترتیب الگوی هدایت سیاسی در اندیشه سیاسی رهبر معظم انقلاب تدوین گردید.  

آنچه از ادبیات قدرت با همه ابعاد و شئون آن تاکنون در محافل علمی و دانشگاهی و در سطح راهبردی رایج بوده برگرفته و برخاسته از مبانی و مبادی فرهنگی و معرفتی غرب است. حال آنکه جمهوری اسلامی ایران داعیه دار نظام فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی مستقل و مبتنی بر مبانی هستی شناسی و معرفت شناسی متمایزی است. ازاین رو، هدف این پژوهش بررسی و تبیین ادبیات قدرت با ظرفیت های فرهنگ تمدنی جمهوری اسلامی ایران است. پرسش اصلی این است که قدرت در بستر نظام فرهنگ تمدنی جمهوری اسلامی ایران معرف چه نوع ادبیاتی است؟ برای دستیابی به این پرسش از روش ترکیبی متوالی - اکتشافی استفاده شده است. در این زمینه، نخست با روش کیفی - کمّی ظرفیت های فرهنگی شناسایی و تأیید شد، سپس با روش کیفی - کیفی ادبیات قدرت استخراج و به وسیله مصاحبه عمقی، تکمیل و تأیید شد.آنگاه یافته های این دو روش با هم ترکیب شدند. نتیجه اجمالی این پژوهش بیانگر آن است که ادبیات قدرت مبتنی بر ظرفیت های فرهنگی جمهوری اسلامی ایران از حیث منشأ، ماهیت، منبع، ابزار، روش و شیوه، اهداف، ابعاد و انواع، بازیگران، نوع رابطه، توزیع قدرت، راه های کسب و حفظ قدرت، مهار و انتقال قدرت دارای ادبیات منحصربه فرد است که با ادبیات قدرت در غرب تمایز بینادی دارد. مهم ترین نتیجه این پژوهش ابتنای نقطه ثقل و کانونی ادبیات قدرت برپایه فرهنگ تمدنی بر «توحید» است که به مثابه دال مرکزی، سازمان دهنده نظام معنایی، انسجام بخش همه عناصر و مؤلفه های متمایز کننده با دیگر ادبیات قدرت شمرده می شود.