فروغ شوشتری زاده

تاکنون پژوهشی درباره فرایند هماهنگی در شیوه تولید کودکان فارسی زبان، چه کودکان عادی و چه کودکان مبتلا به اختلال واجی غیر عضوی. انجام نشده است؛ از این رو، پژوهش حاضر، هماهنگی شیوه تولید را در این دو گروه از کودکان که زبان فارسی را به مثابه زبان اول یاد می گیرند، ، بررسی کرده است .برای دستیابی به این منظور، الگوهای هماهنگی شیوه تولید در تعدادی از کودکان با رشد واجی نرمال و کودکانی با اختلال واجی غیرعضوی بررسی شد. داده های زبانی لازم از آزمونی به نام آزمون تصویرنامی به دست آمد. این آزمون حاوی 132 تصویر از اشیا مختلف است که منجر به تولید 132 واژه از سوی آزمون شونده می شود. بررسی داده ها، تعداد زیادی از هماهنگی شیوه تولید را در داده های هر دو گروه نشان داد ؛ اما تفاوت هایی نیز در انواع این هماهنگی در دو گروه مذکور دیده شد؛ هماهنگی انفجاری و خیشومی در هر دو گروه از کودکان و هماهنگی سایشی فقط در کودکان با رشد واجی عادی ملاحظه شد. تحلیل الگوهای هماهنگی شیوه تولید ملاحظه شده در گفتار کودکان عادی و با اختلال واجی فارسی زبان در چارچوب فرضیه آسانی تولیدو رویکرد نشانه های درکی به این نتیجه منجر شده است که در کودکان با اختلال واجی فقط محدودیت های تولیدی عامل تعیین کننده در فرایند هماهنگی شیوه تولید هستند، حال آنکه در کودکان عادی، که در مجموع محدودیت های کمتری در تولید آواها دارند، عوامل درکی نیز در بروز هماهنگی شیوه تولید نقش دارند. همچنین، برخلاف یافته های پیشین، کودکان فارسی زبان تفاوتی در اعمال محدودیت بر انتخاب آوای هدف هماهنگی در انواع مختلف هماهنگی شیوه تولید نشان نداده اند.

مطالعه حاضر، هماهنگیِ همخوانی را در دو گروه کودکان فارسی زبان با رشد واجی عادی و با اختلال واجیِ غیر عضوی در چارچوب نظریه بهینگی بررسی و مقایسه کرده است. به این منظور، داده های زبانی به کمک آزمونی به نام آزمون «نام گذاری تصویر» جمع آوری شد. این آزمون دارای 132 تصویر است که می تواند به تولید 132 واژه توسط آزمون شونده منجر شود. تصاویر این آزمون به پنج کودک با رشد واجی عادی و پنج کودک بااختلال واجیِ غیرعضوی ارائه شد که منجر به تولید 660 واژه توسط کودکان عادی و 654 واژه توسط کودکان بااختلال شد. هر بررسی داده ها، شباهت ها و تفاوت هایی را در الگوی هماهنگیِ جایگاه تولید و جهت هماهنگی در دو گروه عادی و دارای اختلال را نشان می دهد. همچنین، تفاوت های ملاحظه شده در هماهنگی جایگاه تولید بین کودکان عادی فارسی زبان و کودکانی که زبان های دیگر را یاد می گیرند، تردیدهایی را در ادعای "جهانی بودن هماهنگی تیغه ای ها با پس زبانی ها" ایجاد کرده است. علاوه بر این، بررسی یافته های این پژوهش در نظریه بهینگی نشان داده است که محدودیت های هماهنگیِ مشاهده شده در زبان های دیگر، در زبان فارسی نیز وجود دارند، اما گاهی این محدودیت ها دارای رتبه بندیِ متفاوتی هستند.