منصوره محمدی سلمانی

یکی از مباحث مهم در موضوع برنامه ریزی شهری و همین طور بحث مدیریت شهری، توجه به فضاهای عمومی است، فضاهایی که نقش عمده ای را در تعامل بخشی، اجتماع پذیری، ایجاد شادابی، تنوع و سرزندگی در یک محله می توانند بازی کنند. همچنین امروزه فضاهای عمومی شهری، ضرورتی اساسی در برنامه های توسعه شهری یافته اند که این امر حکایت از نقش این فضاها در تقویت وجهه فرهنگی – اجتماعی شهر دارد. بنابراین با توجه به نقش بسیار مؤثر فضاهای عمومی در حیات شهری، برنامه ریزی برای این گونه از فضاها یکی از اولویت ها و دغدغه های اصلی مدیران شهری است. بنابراین هدف اصلی این تحقیق بررسی مؤلفه های اصلی رضایتمندی از فضاهای عمومی در محله بهارستان شهر تهران می باشد. روش پژوهش حاضر توصیفی – تحلیلی و مبتنی بر داده های اولیه می باشد که جمع آوری اطلاعات اولیه، به صورت اسنادی و پیمایشی و با استفاده از پرسشنامه انجام گرفته است. داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزارهای SPSS و Smart PLS مورد پردازش قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان دهنده آن است که رضایتمندی از فضاهای عمومی بر اساس نتایج آزمون T در محله بهارستان تهران با میانگین 2.75 در طیف لیکرت در سطح پایینی قرار دارد. همچنین بر اساس نتایج حاصل از تحلیل عاملی اکتشافی مؤلفه های اصلی مؤثر بر رضایتمندی از فضاهای عمومی به 4 عامل اصلی تقسیم شد. همینطور نتایج حاصل از مدل سازی مسیر PLS مؤلفه های اصلی تأثیرگذار بر رضایتمندی از فضاهای عمومی مؤلفه های جذابیت، ایمنی و امنیت، غنا و جامعیت شناخته شدند که با برنامه ریزی در راستای ارتقاء و ساماندهی این مؤلفه ها می توان سطح رضایتمندی از فضاهای عمومی در این محدوده را بالا برد.

از ویژگی های مهم فضای عمومی شهری دسترسی پذیری و همگانی بودن آن هاست. این فضاها صحنه نمایش زندگی روزمره مردم است و در تقابل با فضای زندگی خصوصی قرار می گیرد. پارک های شهری به عنوان بخشی از فضاهای عمومی در شهرها، نقش مهمی در رفع نیازهای انسانی از جمله اوقات فراغت، تفریح و سرگرمی ایفا می کنند. شناسایی عوامل موثر در سرزندگی یک فضا می تواند در جهت تحلیل وضع موجود و تصمیمات آتی به منظور ارتقای سطح کیفی فضاهای عمومی شهر و جلوگیری از تکرار نواقص در ساخت مکان ها و فضاهای شهر موثر واقع گردد. در این پژوهش به بررسی عوامل تاثیرگذار در سرزندگی شهر، به عنوان نمونه پارک لاله تهران پرداخته شد. در این پژوهش به بررسی شاخص های موثر بر سرزندگی از جمله خدماتی، زیبایی شناسی، تفریحی، دسترسی، ایمنی و حساس امنیت، روشنایی و ادراکی-احساسی پرداخته شد. نوع تحقیق در این پژوهش کاربردی و روش جمع آوری اطلاعات به دو شیوه اسنادی (کتابخانه ای) و پیمایشی (میدانی) است. ابزار گردآوری داده ها با استفاده از پرسشنامه می باشد و جامعه آماری تحقیق شهروندان حاضر در پارک لاله به تعداد 384 نفر بر اساس فرمول کوکران و به طور تصادفی انتخاب شده اند. برای رسم نقشه و نمودار و تحلیل نتایج از نرم افزارهای SPSS, GIS, EXCEL استفاده شده است. نتایج بدست آمده از آزمون T تک نمونه ای نشان می دهد، بر اساس نظرات شهروندان میانگین بدست آمده در بین این شاخص ها شاخص زیبایی شناسی با میانگین 4 از 3 دارای وضعیت بسیار مناسبی است و در مقابل شاخص روشنایی با میانگین 2.03 از 3 در وضعیت نامطلوبی قرار دارد. در نتیجه برای افزایش سرزندگی شهری توجه ویژه مسئولان شهری برای رفع کمبودهای فضای عمومی ضرورت می یابد.