زهزه فنی

         مسکن پایدار به عنوان زیر مجموعه ای از شاخص های توسعه شهری پایدار از عوامل مهم و تأثیرگذار در کیفیت زندگی شهروندان است، مسکن پایدار دارای ویژگی های آسایش مناسب، فضای مناسب، عوامل بهداشتی مناسب، مکان مناسب و قابلت دسترسی است. این درحالی است که در کشور ما شکل گیری محلات شهری در دوره های مختلف محیط های مسکونی متفاوتی را بوجود آورده است. ضرورت ایجاب می نماید پایداری این محیط ها به لحاظ شاخص های مسکن پایدار مورد پایش و ارزیابی قرار گیرد تا برنامه های آتی حوزه مسکن جهت گیری مناسبی را دنبال نماید. این پرسش مطرح می شود که شاخص های مسکن شهری پایدار در محلات قدیمی و نوساز در چه وضعیتی قرار دارند؟ مطالعه موردی شهر تهران و جامعه آماری سرپرستان خانوار دربافت نوساز محله پونک و بافت قدیمی محله اتابک می باشند. روش تحقیق پیمایشی (توصیفی-تحلیلی) است و در جمع آوری داده ها و اطلاعات از روش کتابخانه ای و میدانی استفاده شده است. نتایج حاصل نشان می دهد میانگین شاخص دسترسی به مراکز خرید 46.6 و میزان رعایت بهداشت در واحد مسکونی با میانگین67.7 و شاخص برخورداری از تجهیزات سرمایشی و گرمایشی با میانگین53.4 از ملاک های برتری بافت نوساز محله پونک به نسبت محله اتابک است. گرچه به طور نسبی محله پونک نسبت به محله اتابک در شرایطی بهتر و مساعدتری قرار دارد اما اختلاف دو محله از نظر متغیرهای مورد بررسی تفاوت چندانی نشان نمی دهد. نتایج حاصل از آزمون های یومن وایتنی و کای دو بیانگر شدت اختلاف و سطح معناداری دو محله در مقایسه با هم هستند. به لحاظ داشتن شاخص های مسکن پایدار شهری در هر دو محله از وضعیت مطلوبی برخوردار نیستند و میانگین های حاصل از آزمون کای دو کمتر از حد متوسط عدد 3 بوده، که با استانداردهای پایداری مطابقت ندارد و باعث شکل گیری محیط های مسکونی ناپایدار شده است. بر این اساس بافت های نوساز و قدیم شهری، الگوها و الویت های متفاوتی از برنامه ریزی مسکن بر اساس نیازسنجی ها و تاکید بر وجوه اجتماعی، اقتصادی و کالبدی با تاکید بر عدالت اجتماعی و فضایی را طلب می کنند.

با توجه به گسترش تحولات مدیریتی جهان در یک قرن اخیر، سازمان ها در ابعاد مختلف به ارائه انبوهی از خدمات اجتماعی- آموزشی محلات شهری می پردازند.یکی از مصادیق این سازمان ها ، سازمان هایی هستند که با عنوان سازمان های ایمان محور شناخته می شوند. این گونه سازمان ها که با محوریت ایمان به فعالیت می پردازند، هم اکنون دارای میلیون ها عضو در سراسر جهان هستند و به دلیل ظرفیت ایمانی اش دارای اثر بخشی مضاعف نسبت به دیگر سازمان ها هستند.از طرف دیگر این سازمان ها به دلیل انگیزه های درونی و ایمانی شان به طور مضاعف ظرفیت اجرای خط مشی ها از جمله در راستای توانمند سازی و کاهش مشکلات فقر محلات شهری را دارند . محلات منطقه یک شهر تهران نیز از این حیث دارای فقر می باشند و این نیازمند بازنگری در عملکرد سازمان های ایمان محور و حتی مردم نهاد در شهر تهران و نیز منطقه یک می باشد . جامعه آماری این پژوهش نیز محلات منطقه یک شهر تهران با جمعیت 439467 نفر را تشکیل می دهند و از بین آنها 10 محله دارای سازمان های ایمان محور،با 255 نمونه آماری از طریق پرسشنامه ، مصاحبه و مشاهده با استفاده از نرم افزار SPSS مورد ارزیابی و تحلیل قرار گرفته اند.مهمترین نتایج به دست امده از پژوهش نیز به شرح زیر می باشند : 1. سازمان های ایمان محور در محله های منتخب منطقه یک شهر تهران باعث تقویت توسعه پایدار محله ای شده است 2. این سازمان ها در راستای تقویت توانمند سازی و کاهش مشکلات ناشی از فقر محله های شهری مهمترین عملکرد را مستقیماً دارا می باشند 3. این سازمان ها در راستای تامین خدمات اجتماعی- آموزشی، بویژه نیازهای اساسی ساکنان نیز نقش دارند سازمان های ایمان محور به نوعی یک سرمایه اجتماعی هستند که با هم در مدیریت و توسعه پایدار محله های منطقه یک شهر تهران جایگاه بسزایی در ارائه انواع خدمات اجتماعی و اقتصادی به ساکنان دارند و این جایگاه باعث کاهش مشکلات ناشی از فقر در منطقه شده است .