سمیه رسولی ابراهیمی فرد

این مقاله به تحلیل نقش مایه ی تمبر شیر و خورشید دوره ی قاجار میپردازد؛ مطالعه ی نقوش در ادوار مختلف، از دیرباز در پژوهش های هنری مورد توجه محققان و پژوهشگران بوده است. نقوش آثار باستانی و تاریخی همچون اسناد تصویری به شمار می روند که مطالعه ی آن ها می تواند در ارائه ی اطلاعات مربوط به زمانه ی پیدایی اثر موردتوجه قرار گیرد. ازاین رو نقوش و تصاویر تمبرها نیز می تواند در قالب یک اثر، بازتاب دهنده ی ویژگی های فرهنگی، هنری، اجتماعی و... زمانه ی مربوط به پیدایی آن باشد. مساله تحقیق با تمرکز بر رابطه ی این نقوش در دوران قاجار با تحلیل آیکونوگرافی طرح گردید. بر این اساس پژوهشگر بر آن است که بیانگر پیدایش تمبرها از بدو به دلیل در اختیار بودن نظام های حاکم عمدتاً منقوش به تصاویر حکام، نقوش ملی و گاه دربردارنده ی چهره ها و اشخاص مهم دوران خود بوده اند؛ در این راستا برای تبیین مفاهیم نهفته در پس نقش و نگاره ی تمبرها به منظور دست یابی به ارزش ها و مفاهیم بنیادین فرهنگی و اجتماعی دوره ی مربوطه پژوهش حاضر با تکیه بر روش آیکونوگرافی طی سه مرحله ی توصیف، تحلیل و تفسیر به درک معنایی نقش نمادین تمبرهای مربوطه در دوره قاجار می پردازد. نتایج نشان از آن دارد که نقوش خورشید و شیر ریشه در اساطیر و باورهای مردمان ایران باستان دارد؛ که به سبب اهمیت و ارزش آن در طول تاریخ تطور یافته و به عنوان نماد ملی بر روی درفش، سکه ها، مدال ها، تمبرها و... تصویر شده است.