حمید دافعی

هدف پژوهش حاضر طراحی، اجرا و اعتباریابی الگوی برنامه درسی توسعه دانش تخصصی تقسیم کسرها، مبتنی بر برنامه ریزی درسی مدرسه محور است. روش انجام پژوهش، روش ترکیبی با طرح اکتشافی از نوع مدل تدوین ابزار است، که به منظور کشف مؤلفه های دانش تخصصی و طراحی الگوی برنامه درسی، توسعه دانش تخصصی در تقسیم کسرها در دو بخش انجام شد. در بخش اول پژوهش، با بررسی منابع و مصاحبه با متخصصان آموزش ریاضی با روش کیفی تحلیل محتوا و از طریق کدگذاری داده ها، مؤلفه های دانش تخصصی در تقسیم کسرها شناسایی شدند، و به وسیله پرسش نامه محقق ساخته با روش آماری نسبت روایی محتوا اعتبار آن ها تأیید شد. بر اساس مؤلفه های تأیید شده، و از طریق مصاحبه با متخصصان برنامه ریزی درسی، و آموزش ریاضی با روش دلفی، الگوی برنامه درسی پیشنهادی طراحی و اعتبار آن از طریق پرسش نامه محقق ساخته، با استفاده از آزمون آماریt تأیید شد. در بخش دوم پژوهش، الگوی برنامه درسی طراحی شده در قالب یک برنامه آموزشی با طرح نیمه آزمایشی از نوع پیش آزمون پس آزمون با گروه کنترل اجرا شد. جامعه آماری پژوهش در این بخش کلیه دانشجومعلمان آموزش ابتدایی دانشگاه فرهنگیان بودند، که دو گروه از آن ها به عنوان نمونه در دسترس انتخاب شدند، و به صورت تصادفی در گروه های آزمایش و کنترل قرار گرفتند. در این بخش، تقسیم کسرها در گروه آزمایش بر اساس الگوی طراحی شده و در گروه کنترل با روش متداول، توسط پژوهشگر آموزش داده شد، و عملکرد آزمودنی ها در حیطه های دانشی، مهارتی و نگرشی از طریق پیش آزمون و پس آزمون با روش های آماریt  و تحلیل کواریانس اندازه گیری و مقایسه شدند. یافته های پژوهش نشان داد که طراحی الگوی برنامه درسی توسعه دانش تخصصی، باعث ارتقاء دانش و مهارت دانشجومعلمان، و نگرش مثبت آن ها نسبت به تقسیم کسرها شده است. 

هدف پژوهش حاضر طراحی و اعتبارسنجی الگوی برنامه درسی توسعه دانش محتوایی تخصصی دانشجومعلمان آموزش ابتدایی در تقسیم کسرها بوده است. این پژوهش جزء پژوهش های ترکیبی با طرح اکتشافی بود که با مدل تدوین طبقه بندی در دو بخش کیفی و کمّی انجام شد. در بخش کیفی با روش مطالعه موردی به فرآیند طراحی الگو و در بخش کمّی با روش توصیفی از نوع پیمایشی به اعتبارسنجی الگو پرداخته شد. مشارکت کنندگان در بخش کیفی شامل 19 نفر از افراد متخصص و 61 پژوهش انجام شده در ارتباط با موضوع پژوهش بودند. جامعه آماری در بخش کمّی شامل آموزشگران ریاضی دانشگاه فرهنگیان، متخصصان آموزش ریاضی و معلمان دوره ابتدایی بودند که از طریق نمونه گیری هدفمند تعداد 22 نفر از متخصصان و 85 نفر از معلمان دوره ابتدایی انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها در بخش کیفی از مطالعه اسنادی و مصاحبه های نیمه ساختاریافته و در بخش کمّی از پرسش نامه محقق ساخته که شامل 13 گویه بود استفاده شد. تحلیل داده ها در بخش کیفی با روش تحلیل محتوا و در بخش کمّی با تحلیل عاملی تاییدی انجام شد. نتایج تحلیل عناصر نشان داد که عناصر محتوا و فعالیت های یادگیری، اهداف مهارتی، اهداف شناختی در سطح تجزیه و تحلیل و سطح ترکیب و روش های ارزشیابی دارای بیشترین قدرت تبیین هستند، همچنین عناصر دیگر نظیر روش های یاددهی یادگیری، اهداف نگرشی و وضوح و جامعیت برنامه درسی نیز به ترتیب به عنوان تبیین کننده های معنادار شناسایی شدند.