ماشاءالله جشنی ارانی

حازت أسباب النزول علی مکانه خاصه فی التفاسیر الروائیه، حیث یمکن تناول رؤی المفسرین فیها من زوایا مختلفه، و یدل حجم الإعتماد علی تلک الروایات ودرجه الرکون إلیها علی وجهات نظرالمفسر فی هذا الشأن. ویعد (تفسیر الصافی) للفیض الکاشانی من جمله التفاسیر الروائیه التی تتمتع بخصوصیات فریده: منها بیان مورد النزول فی شخص واحد أو أشخاص، و بیان شأن الأئمه () والفرائض والأحکام، ومناخ نزول الآیات، وغیر ذلک من الخصوصیات التی تنم عن الدور المهم الذی تلعبه تلک الروایات فی التفسیر. کما أن کیفیه تعامله مع الروایات المتعارضه ترتکز – حینما یتصدی للتوفیق بینها – علی الأسس التی یتبناها فی الفقه الحدیثی، فهو لم یتبع المنهج المتداول لدى الأصولیین فی التمسک بقاعده التعادل والترجیح حین تعارض الأخبار سعیاً وراء الظفر بالأخبار الموثقه وإسقاط ما عداها عن الإعتبار بل اتبع منهجاً خاصاً فی الروایات التفسیریه یتلخص فی البحث عن مخرج من أجل إزاله التعارض بینها، وانطلاقاً من ذلک فقد حمل بعض الروایات على التنزیل وبعضها الآخر على التأویل کما مضى فی العمل بالجری والتطبیق ونظائرها لنیل ذلک الهدف . وقد کتب هذا البحث بهدف بیان معالم هذا المنهج فی أصناف مختلفه من روایات أسباب النزول فی تفسیر الفیض الکاشانی.

تفاسیر واعظانه از جمله تفاسیری است که به منظور وعظ، ارشاد، هدایت و در نتیجه تربیت معنوی عموم مردم به رشته تحریر درآمده و مفسرانی همچون عتیق نیشابوری (سورآبادی) و ابوالفتوح رازی از جمله مفسرانی هستند که در کتب تفسیری خود به بیان جلوه های واعظانه از آیات قرآن کریم پرداخته اند. معرفی و بیان ویژگی های این تفاسیر، به دلیل ترویج بیشتر تعالیم و آموزه های دینی در میان عموم مردم، ضروری می نماید. این پژوهش بر آن است که با نگاهی توصیفی و تحلیلی، به بررسی دو تفسیر واعظانه روض الجنان ابوالفتوح و تفسیر سورآبادی بپردازد و مولفه ها و رویکردهای واعظانه آنها را بیان نماید. یافته های تحقیق حاکی از آن است که تفاسیر پیش گفته، همچون دیگر تفاسیر واعظانه، آموزشی هستند، جذابیت بالایی داشته و در آنها پند و اندرز به وفور مشاهده می شود. تأکید بر اشعار، قصص، باورهای عامیانه، توجه به مباحث کلامی، بیان مسایل ماورائی، آرایه های ادبی و باورهای عصری از مولفه ها و رویکردهای مهم مشترک تفاسیر سورآبادی و روض الجنان به شمار می آید. و از جمله وجوه تمایز این دو تفسیر آن است که در تفسیر روض الجنان توجه به اشعار فارسی، بررسی قصص تمامی انبیاء، نقد اسرائیلیات و اساطیر مدنظر قرار گرفته، درحالی که در تفسیر سورآبادی از توضیح زندگی و حوادث برخی پیامبران اجتناب شده و جز در یکی دو مورد ردپایی از نقد اساطیر و اسرائیلیات به چشم نمی خورد. گذشته از اینکه در تفسیر سورآبادی نسبت به تفسیر روض الجنان، شمار زیادی مولفه های اسرائیلی وجود دارد