محمد حبیبی سوادکوهی

با اندکی باریک بینی، تعاملِ تام وتمامِ معماری با هر سه عرصه یِ معارفِ آدمی، اعم از علومِ انسانی، علومِ طبیعی، و هنر، به چشم می آید. این شاخه هایِ شناخت، به ناچار، با یکدیگر سازگاری می یابند و گشادوبست هایی را از سر می گذرانند. این سان، سرمشق هایِ فنی و هُنری ای که زمانی بر صدر بودند و قَدر می دیدند، در هنگامه ای دِگَر، زیرِ تازیانه هایِ تفکراتِ تازه درد کشیدند و طرد شدند. روزگارِ پیش از جنگِ دومِ جهانی را "عصرِ مجسمه سازی" در تاریخِ معماری نام نهاده اند. این مهم، در نتیجه یِ ابداعاتِ انقلابیِ برخاسته از فناوری هایِ پیشرفته و مصالحِ جدید در صنعتِ ساخت وساز به ظهور رسید. معماریِ تندیس وار، که ساختمان را چونان مجسمه ای دُرسا، به قصدِ نمایش در معرضِ دیدِ عموم می گذارَد، در درجه یِ نخست، به خصایصِ ظاهریِ بنا شاملِ فرم، سازه، و مقیاس، وابسته است. بدین ترتیب، می بایستی که ردِپایِ مصادیقِ آغازینِ آن را در ابنیه یِ دورانِ باستان جست. با نگاهی انضمامی بر اولین زمینه، یعنی فرم، جستارِ حاضر تلاش دارد تا با کاربستِ راهبردِ کِیفی و تدابیرِ استدلالِ منطقی و بررسیِ موردی، نشان دهد که برخی از خیزش هایِ هُنریِ مدرنیستی مانندِ آر نُوو، اکسپرسیونیسم، نِئو بروتالیسم، کوبیسم، فوتوریسم، و کانستراکتیویسم، الهام بخشِ معماری-تندیسگریِ معاصر شده اند، که خود، در بسیاری از سبک هایِ معماریِ پسامدرنیستی نظیرِ های-تِک، دی کانستراکتیویسم، فولدینگ، پارامِتری سیسم، زیست ریخت شناسی، و بایودیجیتال، تجلیِ چشمگیری یافته است.

موضوع زلزله و آثار ویران گر آن، همواره به عنوان چالشی بزرگ پیشِ روی جوامع انسانی قرار داشته است. دانشمندان و متخصصانِ عرصه ساخت وساز، از سال ها پیش، با جهدی جدی در جهت یافتن راه حل هایی برای کاستن از صدمات وارد بر بناها در اثر لرزش زمین، و کاهش تلفات و خسارات ناشی از آن، تلاش کرده اند. در ایران، که بر روی یکی از کمربندهای فعال زلزله ی دنیا قرار گرفته، و زمین لرزه های مخربی را تجربه نموده است، معضل مذکور، منتهای اهمیت را دارد. ساختمانی ضدزلزله، تا حد زیادی در فروکاستنِ تلفاتِ جانیِ ناشی از زمین لرزه و خساراتِ معیشتی و لطماتِ اجتماعیِ آن، مؤثر و تواناست. مقاوم سازی لرزه ای ساختمان های موجود، از مسائل مبتلابِهِ کشور است. یکی از پیش نهادهای مطلوب در راستای بهبود عمل کرد لرزه ای بناهای حاضر، کاربست کامپوزیت هاست. این ساخت مایه ها، می توانند جهت افزایش مقاومت درون صفحه ای و برون صفحه ایِ عناصر سازه ای، به عنوان راه کاری کارامد، مورد بهره برداری قرار گیرند. به علاوه، با استفاده از این مصالح، وزن افزوده بر سازه ی اولیه، به طور چشم گیری کاهش یافته، و این امر، گامی مؤثر جهت بهینه سازیِ روش های ترمیم و تقویت ساختمان های موجود خواهد بود. این نوشتار، در پیِ آن است تا با معرفی ساخت مایه ای نوین، و بررسی توانش هایش، بینشی کمینه را در راستای بهسازی لرزه ای ساختمان های ضعیف موجود، در اختیارِ متخصصانِ گستره ی ساختمان سازی نهد، تا گامی در جهت کاهش ویرانی های ناشی از زلزله، و در نتیجه، فراهم آوردن شرایط اطمینان بخش تری برای نسل های آینده در کشور، برداشته باشد.