سمیه مازندرانی

شناخت ویژگی ها و عوامل روان شناختی و چگونگی برانگیخته شدن اضطراب مرگ در شرایط زندگی امروزی و همچنین پیشایدها و پیامدهای روانی آن از جمله مباحث مطرح در روان شناسی است. تحقیقات بسیاری در رابطه ی عوامل مختلف روان شناختی با اضطراب مرگ را بررسی کرده اند اما گاهی نتایج آن ها ناهماهنگ و متناقض بوده و از سویی متغیرهای تبیین کننده در این رابطه به طور دقیق بررسی نشده است. پژوهش فراتحلیلی، مجموعه ای از فنون نظام دار برای حل تناقض در مورد یافته های حاصل از تحقیقات مختلف جهت یک موضوع است. براین اساس پژوهش حاضر به منظور بررسی رابطه متغیرها و عوامل روان شناختی و اضطراب مرگ به شیوه فراتحلیل انجام شد. ابتدا با استفاده از پایگاه های اطلاعاتی داخلی و نیز دانشگاه های شهر تهران نسبت به جمع آوری تمام گزارش های پژوهشی اقدام شد. نهایتاً نتایج 44 مطالعه انجام شده بین سال های 1388 الی 1396 که ملاک ورود به فراتحلیل را داشتند، تحلیل شدند. نتایج فراتحلیل نشان داد که اندازه اثر ترکیبی مطالعات در مدل اثرات ثابت 018/0- و در مدل تصادفی 022/0- می باشد که اندازه اثر ترکیبی در هر دو مدل کم است اما در بررسی اندازه اثر متغیرها به طور جداگانه مشاهده شد که متغیرهای باورهای غیرمنطقی، منبع کنترل، فرسودگی شغلی، همجوشی شناختی، خودشکوفایی، خودتعیین گری، معنایابی، امید به زندگی و روان نژندگرایی دارای اندازه اثر متوسط هستند. بنابراین، نتیجه گرفته می شود که آگاهی از مرگ در نظریه های مختلفی اعم از مدیریت ترس، درمان های وجودی و شناختی - رفتاری نقش مهمی ایفا می کند. از این میان نظریه ی مدیریت ترس، رویکردی نظری، پیشرو و تأثیرگذار در خصوص اضطراب مرگ است که می تواند متغیرهای مذکور را تبیین نماید.