ویدا محمدیان سقین سرا

امروزه، مسائل محیط زیستی تهدیدی جدی برای پایداری جوامع روستایی ایجاد نموده اند. در این خصوص، بسیاری از صاحب نظران بر این باورند که بخش قابل توجهی از این مسائل به طور عمده ریشه در رفتارهای غیرمسئولانه انسان در مواجهه با محیط زیست دارد. ازاین رو، کنکاش و واکاوی رفتارهای محیط زیستی افراد یک پیش شرط کلیدی برای رفع مسائل محیط زیستی به شمار می رود. با در نظر گرفتن اهمیت موضوع، هدف اصلی این تحقیق توصیفی- همبستگی بررسی عوامل تعیین کننده رفتارهای از حفاظت محیط زیست در مناطق روستایی شهرستان تبریز بود. جامعه آماری این پژوهش، تمامی سرپرستان خانوارهای روستایی در شهرستان تبریز بودند (34308=N) که با توجه به فرمول بارتلت و همکاران (Bartlett et al., 2001)، تعداد 380 نفر از آنان با روش نمونه گیری چندمرحله ای انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه بود که روایی محتوایی آن با نظرات پانلی از کارشناسان تأیید شد. برای تعیین پایایی ابزار تحقیق پیش آزمون انجام گرفت که مقدار آلفای کرونباخ محاسبه شده برای مقیاس های اصلی پرسشنامه در حد مناسب (در دامنه بین 689/0 تا 867/0) بود. نتایج تحقیق حاکی از آن بود که روستاییان مورد مطالعه رفتارهای حفاظت از محیط زیست را در سطح نسبتاً پایینی بروز می دادند. با توجه به نتایج کسب شده، متغیرهای آگاهی از پیامدهای عدم انجام رفتارهای حفاظت از محیط زیست، استفاده از منابع اطلاعاتی و ارتباطی در زمینه موضوعات محیط زیستی، سابقه کار کشاورزی و نگرش نسبت به انجام رفتارهای حفاظت از محیط زیست، اصلی ترین عوامل تعیین کننده انجام رفتارهای حفاظت از محیط زیست در مناطق روستایی شهرستان تبریز بودند. همچنین، نتایج تحقیق نشان داد که بین انجام رفتارهای حفاظت از محیط زیست از سوی روستاییان برحسب وجود/ عدم وجود تشکل های محیط زیستی، تفاوت معنی دار وجود داشت، به نحوی که روستاییان در مناطق دارای تشکل به میزان بیشتری رفتارهای حفاظت از محیط زیست را بروز می دادند.