عادل الله یاری

نمونه های آشکاری که پیوند میان فیل و نهاد پادشاهی را در دنیای ایرانی نشان می دهد بر گرفته شده از ادبیات و پیکره نگاریِ منابع آغازین دوره ساسانیان است. این باور که آیین زرتشت در اواخر دوره باستان به عنوان یک دین رسمیِ سازمان یافته برقرار شده باشد بسیار جالب توجه است. بر اساس همین آیین (به گواهیِ متون پهلوی) فیل ها در رده جانوران دیو مانند شمرده شده اند. از این رو درباره این حیوانِ افسانه ای یک دوگانگی ای میان حلقه روحانیون و نهاد پادشاهی وجود دارد. این مقاله با تمرکز بر شواهد سکه شناسی و متون بازمانده، بیانگر آن است که استفاده از فیل در میان پارت ها و ساسانیان به گونه گسترده ای در دوره آنان رواج داشته است. پیشتر ثابت شده است که فیل ها نه تنها همچون یک نماد شاهی دارای اهمیت بوده اند بلکه از هیبت دیو مانند آنان در برابر دشمنان پارت ها و ساسانیان یعنی امپراتوریِ روم استفاده می-شده است.