پرناز پهلوان زاده

دستیابی به تعالی در کیفیت، امری تدریجی است که بیشتر در پرتوی پذیرش و نهادینه سازی مجموعه ای از مشخصه ها (ارزش ها، متدولوژی ها، استانداردها و ابزارهای مدیریت کیفیت) حاصل خواهد شد. باتوجه به اینکه دستیابی به درجات بیشتر کیفیت، مستلزم افزایش درجات تطابق محصولات و خدمات با نیازهای متغیر و متفاوت مشتریان در طول زمان است، بلوغ مدیریت کیفیت در سازمان ها تدریجی است و در قالب یک پیوستار، قابلیت ترسیم و تجسم دارد. در مطالعه حاضر، الگویی پویا و منعطف برای طراحی پیوستار بلوغ مدیریت کیفیت و نیز اندازه گیری و تعیین درجه تعلق هریک از مشخصه های مدیریت کیفیت به سطوح مختلف این پیوستار تدوین شده که ماهیتاً برمبنای سیر تحول و تکامل نظام های مدیریت کیفیت، استوار است. این الگو از تعریف سطوح چهارگانه موجود در پیوستار بلوغ و تنظیم پرسشنامه کانوی فازی آغاز شده و تا بررسی تغییرات درجه تعلق مشخصه ها به سطوح مختلف بلوغ ادامه یافته است. تحلیل نتایج کمّی حاصل، بر تفاوت نسبی درجه تعلق مشخصه های مدیریت کیفیت به سطوح مختلف بلوغ دلالت داشته و این تفاوت ها در تناسب با جایگاه رقابتی سازمان، از جنبه انگیزشی تا بُعد سؤال برانگیز متغیر است. به عبارت دیگر، برای سازمان هایی که در سطوح بالاتر بلوغ مدیریت کیفیت قرار دارند، ابزارها یا متدولوژی هایی جنبه اساسی یا عملکردی دارند که در سطوح پایین تر بلوغ، انگیزشی و جذاب محسوب می شوند. این مطالعه ضمن رعایت اصل پیش نیازی و وابستگی متقابل در بین مشخصه های مدیریت کیفیت، مبنا را برای اولویت بندی و پایه ریزی قابلیت های مرتبط با این مشخصه ها در اختیار قرار داده است.