علی علیشاهی

امام حسین (ع) و عاشورا از مباحثی هستند که هر کدام از خاورشناسان و اسلام شناسان غربی بدان توجه کرده اند. مراد از مطالعه آراء مستشرقین در باب عاشورا و امام حسین (ع) این است که به اهداف و انگیزه های مستشرقان پی برده و شناخت کافی حاصل نماییم. نوشتار حاضر با هدف معرفی و شناخت تحقیقات صورت گرفته در مورد امام حسین (ع) و عاشورا پژوهی مستشرقین فرانسوی نگارش یافته است. این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی تلاش دارد به این پرسش پاسخ دهد که مستشرقین فرانسوی چه تصویری از امام حسین (ع) و عاشورا را به خوانندگان خود ارائه نموده اند؟ فرضیه این مقاله که در حقیقت پاسخ به سؤال اصلی پژوهش خواهد بود، مبتنی بر این گزاره است: نگاه برون دینی، پیش داوری و میزان دسترسی مستشرقان فرانسوی به منابع معتبر اسلامی در تحلیل و بررسی آنها در این حوزه تأثیر گذاشته است. یافته های پژوهش نشان می دهد که نتایج حاصل از مطالعات مستشرقان و اسلام شناسان فرانسوی در پاره ای از موارد با آنچه در واقعیت امر وجود دارد متفاوت است و آنها نتوانسته اند تصویری درست از امام حسین (ع) و عاشورا را در مذهب تشیع معرفی نمایند.

مقاله حاضر با هدف معرفی شخصیت و اندیشه های امام علی(ع) از منظر شرق شناسان فرانسوی نگارش یافته است. برخی از مستشرقان با استناد به منابع معتبر به بیان حقایق و عده ای نیز با نوعی جانبداری و غرض ورزی به کتمان وقایع پرداخته اند. فرضیه نوشتار حاضر این است که فضای فکری و میزان دسترسی اسلام شناسان به منابع اسلامی و شیعی تأثیر قابل توجهی بر تحقیقات آنها گذاشته است. این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه ای به این پرسش پاسخ می دهد که مستشرقان فرانسوی چه تصویری از شخصیت و اندیشه های حضرت علی(ع) را به خوانندگان خود ارائه نموده اند. بدیهی است مطالعه آراء مستشرقان در باب تاریخ اسلام صرفاً به منزله رد یا تأیید اولیه و شتاب زده آنها نیست، بلکه مراد این است که با دانستن نگاه اسلام شناسان نسبت به تشیع بتوانیم به اهداف و انگیزه های این دسته از مستشرقان نسبت به پژوهش درباره تشیع پی برده و شناخت حاصل نماییم.