فاطمه مشکدانیان

تبیین الگوی رقابتی از جمله عوامل مهم در تدوین استراتژی های بازاریابی است و سنگ بنای تحقیقات حوزه هوشمندی رقابتی محسوب می شود. الگوی رقابت، رفتار رقابتی سازمان ها را شکل می دهد و به عبارت دیگر، بیانگر استراتژی ها و اقداماتی است که سازمان ها در مواجهه با یکدیگر به منظور کسب منابع مورد نیاز، افزایش سهم بازار و در نهایت حفظ جایگاه استراتژیک شان در برابر سایر رقبا اتخاذ می کنند. هدف از پژوهش حاضر بررسی و تبیین الگوی رقابت در صنعت بانکداری ایران طی سال های 1396-1393 می باشد. در این پژوهش، رویکرد آمیخته کیفی-کمی اتخاذ شد. در بخش کیفی از نظرسنجی و مصاحبه نیمه ساختاریافته و در بخش کمی از نظریه مجموعه های راف استفاده شده است و نتیجه آن 11 قانون است. 5 بانک از 30 بانک فعال در صنعت ایران با نظرسنجی از مشتریان و بررسی سهم بازار انتخاب شدند. یافته های پژوهش نشان می دهد شدت رقابت در صنعت بانکداری ایران در حال افزایش است. علاوه براین نتایج نشان می دهد بانک ها در واکنش به رقبا در وهله نخست به اتخاذ اقدامات ترویجی و برندینگ می پردازند و این امر ناشی از تسلط نهادگرایی بر رفتار رقابتی در صنعت بانکداری است و اتخاذ اقدامات توزیعی و معرفی محصولات جدید به ترتیب در واکنش به رقبا گزینه های دوم و سوم برای رقابت با یکدیگر می باشد. همچنین با استناد به نتایج می توان چنین نتیجه گرفت که بانک های خصوصی شده بیشترین واکنش را نسبت به یکدیگر دارند و همین امر برای بانک های خصوصی برقرار است. اغلب بانک های خصوصی شده نسبت به بانک های خصوصی در اتخاذ رفتار رقابتی تهاجمی تر عمل می کنند. در نهایت مشخص شد اگر بانکی آغازگر اقدام باشد، آنگاه بانک آغازگر با دفعات بیشتری به سایرین واکنش نشان می دهد.

تحلیل رقابت یکی از الزامات تدوین استراتژی بازاریابی است و جوهره رقابت، پویایی است. پویایی های رقابتی، اصطلاحی است برای توصیف شدت کنش و واکنش های سازمان هایی که در محیط رقابتی کسب وکار شرکت دارند. هدف از این پژوهش، تبیین پویایی رفتار رقابتی بر اساس آمیخته بازاریابی در صنعت بانکداری ایران، طی سال های 1393 تا پایان آبان ماه 1397 است. در راستای تحقق هدف این پژوهش، رویکرد آمیخته اتخاذ شده است. در فاز کیفی، از نظرسنجی و مصاحبه ی نیمه ساختاریافته؛ و در فاز کمّی، از تحلیل محتوا جهت جمع آوری و تجزیه وتحلیل داده ها استفاده شده است. بانک های منتخب دارای سه ویژگی هستند: همه در بورس اوراق بهادار پذیرفته شده اند، بالاترین سهم بازار را دارند و از نظر مشتریان، رقیب هم محسوب می شوند. طبق نتایج پژوهش، بانک ها با توسل به حوزه ی معرفی محصولات و به روزرسانی خدمات، ترویج، کانال توزیع و مشارکت نهادی به رقابت می پردازند. علاوه بر این، مشخص شد که اولویت اتخاذ این استراتژی ها، با توجه به وضعیت بحرانی و غیربحرانی شرایط محیطی متفاوت است.