مهری کیوان منش

هدف : توسعه پایدار، انسان محور بوده و یکی از مهم ترین چالش های دهه های اخیر می باشد. گسترش معضل اعتیاد نیز مشکلات عدیده ای را درابعاد مختلف توسعه به ویژه سلامت به دنبال دارد. این مطالعه با هدف ارائه مدل توسعه پایدار سلامت محور با تأکید بر معضل اعتیاد انجام گرفته است. روش: این پژوهش مطالعه ای توصیفی - پس رویدادی است که به شیوه ترکیبی انجام شد. در روش کیفی با استفاده از تکنیک دلفی فازی و مصاحبه با 30 نفر از خبرگان مربوطه در حوزه اعتیاد به تدوین مدل توسعه پایدار سلامت محور پرداخته شد. در روش کمی با نمونه گیری هدفمند به توزیع پرسش نامه بین 201 نفر از کارشناسان خبره در ستاد مبارزه با مواد مخدر استان تهران اقدام شد. یافته ها: مدل توسعه پایدار سلامت محور در سه بُعد اجتماعی، زیست محیطی و اقتصادی و با 12 مولفه و 86 شاخص تدوین شد. در روش کمی تمامی مولفه های مدل بر اعتیاد تأثیر معنادار و منفی داشتند و با افزایش یا ارتقای مولفه های مدل توسعه پایدار، گرایش به اعتیاد نیز کاهش می یابد. نتیجه گیری: از بین ابعاد مدل توسعه پایدار به ترتیب ابعاد اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی بیشترین تأثیر را بر اعتیاد نشان دادند.

خانواده ها در عصرحاضر با تحولات و تهدیدات گسترده ای در حوزه سلامت عمومی،از قبیل ابتلای به مواد مخدر روبرو هستند. تضمین و تداوم حیات و بقاء خانواده ها نیازمند راه حلها و روشهای جدید مقابله با مشکلات است که به نوآوری و ابداع , فرآیندها و پرورش ویژگیهای کارآفرینانه بستگی دارد . در واقع توسعه ویژگیهای کارآفرینی در افراد (مانند یافتن راهکارهای خلاقانه و نوآوانه و …) می تواند به کاهش تاثیرات هولناک مواد مخدر و ارتقاء سلامت عمومی کمک کند. اعتیاد به مواد مخدر در حال حاضر یکی از معضلات جوامع بشری است که روز به روز در حال افزایش است و باعث از کار افتادگی و مرگ و میر بسیاری از جوانان که سرمایه هر مملکتی به شمار می روند، می گردد. در این مقاله محقق در صدد پاسخ به این سوال بوده که شاخص های کارآفرینانه موثر بر کاهش اعتیاد به مواد مخدر و ارتقاء سلامت عمومی چیست؟ این تحقیق بر اساس نحوه گردآوری و ماهیت داده ها، تحقیق اکتشافی- توصیفی (پس رویدادی)است. روش گردآوری داده ها در بخش کیفی روش تکنیک دلفی فازی بوده است. بر اساس داده های کیفی استخراج شده از روش دلفی، پرسش نامه ای تنظیم و در میان 30نفر ازمدیران ارشد، کارشناسان خبره، محققان، دانش پژوهان و اساتید توزیع گردید تا مدل اولیه تحقیق مورد آزمون قرار گیرد. نتایج تحقیق علل گرایش به مواد مخدر و سپس شاخص های کارآفرینانه موثر بر کاهش آن را نشان داد، زیرا در صورت شناسایی این عوامل از طریق این شاخص ها فرد قادر خواهد بود خود را در مقابل اعتیاد به مواد مخدر ایمن سازد و سلامت عمومی خود،خانواده و جامعه را ارتقاء دهد و به نوعی پیشگیری قبل از درمان را محقق سازد. در صورت توسعه این ویژگی ها سلامت عمومی رشد خواهد نمود که نتیجه آن توسعه پایدار است که موجب کاهش گرایش به مواد مخدر می گردد. پس شاخص های کارآفرینی شکاف بین سلامت عمومی و توسعه پایدار را بهبود خواهد بخشید.

گسترش چالش وابستگی به مصرف مواد مخدر سلامت خانواده و جامعه را به خطر انداخته و تأثیر سوئی نیز بر توسعه پایدار ایجاد نموده است. ازاین رو با توجه به اهمیت موضوع، این پژوهش با هدف فراهم آوری مدل توسعه پایدار با محوریت سلامت خانواده و تأکید بر نقش وابستگی به مصرف مواد مخدر در چارچوب یک پژوهش اکتشافی- توصیفی (پس رویدادی) و در دو مرحله کیفی-کمی (آمیخته) انجام گرفته است. در روش کیفی، با استفاده از فن دلفی فازی 12 مؤلفه و 86 شناسه در ابعاد اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی جهت تدوین مدل استخراج گردید و در روش کمی، پرسشنامه ای میان نمونه 201 نفری از مدیران، کارشناسان مبارزه با مواد مخدر استان تهران پخش گردید. تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از آزمون فریدمن و آزمون t در نرم افزارهای SPSS22 و LISREL انجام گرفت. برآیندهای آزمون t نشان داد بیشترین تأثیر به ترتیب مربوط به ابعاد اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی با میانگین 02/4 و 58/3 و 28/3 است. درباره مؤلفه ها و شناسه ها به ترتیب بیش ترین تأثیر مربوط به مؤلفه توانمندسازی خانواده با میانگین 24/4 و یکی از برجسته ترین شناسه ها به نام آموزش و توسعه مهارت های اجتماعی، مهارت زندگی و ارتباطی خانواده با میانگین 35/4 بوده است. از این رو این پژوهش به منظور شناخت بهتر پیامدهای وابستگی به مصرف مواد مخدر بر سلامت خانواده و توجه به این معضل در سند چشم انداز بیست ساله کشور و تأثیر تباهگر آن بر توسعه پایدار، می کوشد تا به با تکیه بر نقش خانواده به زدایش شکاف ایجادشده در راستای تحقق سؤالات پژوهش راهکارهایی را ارائه نماید.