منیژه برات زاده

پول شویی عملی غیرقانونی است که درآمدهای ناشی از فعالیت های خلاف قانون طی فرآیندی مشروعیت قانونی پیدا می کند. پول شوئی مبتنی بر تجارت(TBML) به عنوان یکی از جدیدترین و پیچیده ترین انواع پول شوئی دارای آثار زیانباری در همه عرصه های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی جامعه است. هدف اصلی مطالعه حاضر بررسی عوامل مؤثر بر پول شویی مبتنی بر تجارت (TBML) در ایران با استفاده از الگوی جاذبه فرویدا است. برای این منظور با استفاده از یک الگوی داده های ترکیبی با اثرات تصادفی و داده های دوره 1999 تا 2012 به بررسی عوامل مؤثر بر پول شویی مبتنی بر تجارت ایران و برخی از شرکای تجاری آن پرداخته شده است. نتایج بیانگر آن است که بخش قابل توجهی از جریان پول شوئی مبتنی بر تجارت بین ایران و شرکای تجاری منتخب توسط عوامل بکار رفته در الگوی جاذبه فرویدا قابل توضیح است. براین اساس متغیرهای تولید ناخالص داخلی، حجم تجارت، متغیرهای جغرافیایی، فرهنگی و جمعیت و متغیرهای جذابیت دارای تاثیر معناداری بر حجم پول شوئی مبتنی بر تجارت ایران می باشند. بدین معنی با افزایش جریان تجارت، فرصت های پول شوئی از کانال تجارت که در آن پنهان است، نیز افزایش پیدا می کند. نتایج بدست آمده می تواند از نقطه نظر طراحی سیاست های مبارزه با پول شویی بویژه از کانال تجارت مورد توجه برنامه ریزان اقتصادی قرار گیرد.

محاسبه ارزش اقتصادی منابع طبیعی مبتنی بر بهره برداری سرانه و تجمیع شده، می تواند راهکاری مناسب برای ارزش گذاری اقتصادی منابع گردشگری در طول یک دوره مشخص و با تعداد مشخص بهره بردار باشد. در این صورت امکان واگذاری منبع موردنظر برای انتفاع استثناپذیر از منابع طبیعی (مشروط به بقای اصل منبع گردشگری) وجود خواهد داشت. در این پژوهش با استفاده از بروزرسانی بیزینِ در الگوی تمایل به پرداخت (WTP) در مدل ارزش گذاری مشروط (CVM) برخوردار از انتخاب دوگانه دوبعدی (DB-DC)، ارزش اقتصادی بهره برداری سرانه در شرایطی که در آن پاسخگویان به طور طبیعی در خصوص تمایل به پرداخت برای کالاهای غیربازاری دچار نااطمینانی هستند، محاسبه شده است و این الگو در یک مطالعه موردی، برای ارزش گذاری بهره برداری از گردشگاه باباامان بجنورد مورد استفاده قرار گرفته است. بر اساس نتایج پژوهش میزان تمایل به پرداخت سرانه غیربیزین 23140 ریال و تمایل به پرداخت سرانه بیزین 37421 ریال خواهد بود و می توان ارزش تقریبی بهره-برداری سالانه از گردشگاه بابا امان را معادل 31104335200 ریال برای الگوی بیزین و 19233968000 ریال برای الگوی غیربیزین در نظر گرفت. بر این اساس با توجه به یک مرحله ای بودن و عدم بروزرسانی بیزین در روش های غیربیزین، این روش ها از تورش به سمت پایین زیادی برخوردار هستند و خطر کمتر از حد برآورد کردن ارزش منابع گردشگری در این رویکرد وجود دارد. بنابراین پیشنهاد می شود از این الگو برای محاسبه مناسب تر و دقیق تر ارزش بهره برداری از منابع گردشگری استفاده شود.