مینا علیپور

فراروده های لبنی، از ضروری ترین کالاها در سبد غذایی خانوراهای ایرانی است. ﺑﻪ دﻟﯿﻞ اﻫﻤﯿﺖ آن در ﺗﻐﺬیﻪ و اﻣﻨﯿﺖ ﻏ ﺬایﯽ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ و ﻫﻤﭽﻨ ﯿﻦ اهمیت ایجاد اشتغال و درآمد برای تولیدکنندگان آن، محصولی است که همواره مورد حمایت دولت می باشد. تغییر قیمت ﻣﺤﺼﻮل از ﻃﺮﻓﯽ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯿﺰان ﺗﻮﻟﯿﺪ و رﻓﺎه ﺗﻮﻟﯿﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎن و از ﻃﺮف دیﮕﺮ ﻣﻮﺟ ﺐ ﺗﻐﯿﯿ ﺮ ﻣﯿ ﺰان مصرف و رﻓﺎه ﻣﺼﺮف ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﯽ ﺷﻮد. در سال های اخیر قیمت، مقدار مصرف و عرضه فرآورده های لبنی دچار تغییراتی شده است که رفاه مصرف کنندگان و تولید کنندگان را تحت تأثیر قرار داده است. تغییرات قیمت یکی از عوامل تاثیرگذار بر رفاه اقتصادی جامعه می باشد. مطالعه حاضر با هدف تحلیل و بررسی آثار تغییرات قیمت فراورده های لبنی بر رفاه مصرف کنندگان و تولیدکنندگان برای دوره 96-1370 در ایران انجام شده است. بدین منظور پس از تخمین توابع عرضه و تقاضای لبنیات با استفاده از روش VECM ، تغییرات رفاهی مصرف کنندگان و تولیدکنندگان در سه سناریو مختلف 5%، 10% و 20% قیمت محصول مورد مطالعه بررسی شدند. نتایج نشان داد که فراورده های لبنی جزء کالای ضروری در بین خانوارها محسوب می شود. نتایج تغییرات رفاهی نشان داد که کاهش رفاه مصرف کنندگان در برخی از سال ها بیش تر از افزایش رفاه تولیدکنندگان بوده و رفاه جامعه کاهش پیدا کرده است.

بیمه به عنوان ابزار مدیریت ریسک در بخش کشاورزی راهکاری برای پوشش نوسانات درآمد کشاورزان بوده و از اهمیت زیادی برخوردار است. در این مطالعه با توجه به نوسان قیمت و عملکرد سیب زمینی در استان آذربایجان شرقی طی دوره زمانی 1394-1364، اقدام به محاسبه حق بیمه درآمد این محصول گردید. بدین منظور، مقادیر آتی قیمت و عملکرد محصول با استفاده از روش هموارسازی هالت و وینترز پیش بینی شد. سپس، درآمد پیش بینی شده و تضمینی در سطح پوشش 60%، 75%، 80%، 85%، 90% و 95% برآورد گردید. پس از روندزدایی، توزیع لوگ نرمال برای قیمت و توزیع بتا برای عملکرد، و توزیع های مشترک قیمت و عملکرد محصول از طریق رهیافت تجزیه چولسکی محاسبه شد. در نهایت با استفاده از این توزیع ها و شبیه سازی مونت کارلو، حق بیمه درآمد محصول سیب زمینی در سطح پوشش 60 % برابر با 269/957 هزار ریال ریال تعیین گردید. براساس یافته های تحقیق، حق بیمه عملکرد محصول سیب زمینی در سال زراعی 1395-1394 برابر با 2040 هزار ریال در هکتار می باشد، منفی بودن ضریب همبستگی بین قیمت و عملکرد باعث گردیده حق بیمه درآمد کمتر از حق بیمه عملکرد باشد لذا این محصول دارای شرایط بهتری برای توسعه بیمه درآمد برخوردار می باشد. بنابراین سیاست گذاران می توانند به منظور مقابله با تغییرات قیمت و عملکرد این محصول، بیمه درآمد را توسعه داده و از ریسک درآمد کشاورزان بکاهند.