لیلا بیاتی

با پیدایش رسانه های جدید اجتماعی، طی کمتر از دو دهه، فرهنگ و آیین مصرف رسانه ای تغییر یافته و رسانه های جریان اصلی همچون رادیو و تلویزیون، بخشی از مخاطبان خود را از دست داده اند. رشد انفجاری رسانه های اجتماعی نشان می دهد که اکوسیستم صنعت رسانه در حال تغییر است و سازمان های رسانه ای باید راهبردهای تازه ای را برای این فضای در حال تحول اتخاذ کنند. با توجه به نقش و جایگاه صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران در اطلاع رسانی، مدیریت افکار عمومی و آگاهی بخشی، حفظ مخاطبان و تقویت جایگاه آنان، امری راهبردی است. پژوهش حاضر با درک این مهم و با استفاده از رویکرد آینده پژوهی و روش های متنوع آن، به این پرسش پاسخ داده است که: چه سناریوهای محتملی برای حضور صداوسیما و به ویژه صداوسیمای استان چهارمحال و بختیاری در فضای مجازی می توان تصور کرد؟ در هر کدام از این سناریوها وضعیت حضور و نقش آفرینی صداوسیما در فضای مجازی به چه شکل خواهد بود؟ چه راهبردهایی برای تقویت حضور یا کنترل توسعه فضای مجازی در هر سناریو می توان در نظر گرفت؟ روش پژوهش، خبره محور و مبتنی بر مصاحبه، پنل های خبرگی و جلسات ذهن انگیزی است. از نرم افزار سناریو ویزارد نیز برای سنجش اثرات متقاطع پیشران ها و تعیین سناریوهای سازگار استفاده شده است. خروجی نرم افزار، پنج سناریوی سازگار است که به کمک خبره ها، راهبردهای رسانه ای برای تقویت نقش و جایگاه صداوسیما در نزد مخاطبان استخراج شده است.

در این پژوهش به بررسی نقش برنامه های شبکه رادیویی و تلویزیونی جها نبین در استان چهارمحال و بختیاری در تقویت هویت بومی و محلی پرداخته شده است. روش مطالعه پژوهش از نوع توصیفی- پیمایشی است که در آن اطلاعات با استفاده از ابزار پرسش نامه (محقق ساخته) جمع آوری شده است. جامعه آماری شامل کلیه افراد ۱۵ سال به بالای شهرستان های نُه گانه استان بود که تعداد آ نها ۶۷۴۱۹۰ نفر است. با استفاده از فرمول کوکران حجم نمونه تعیین و هر یک از نمونه ها با توجّه به روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای (سیستماتیک) مشخص شدند. از نرم افزار آماری spss23 برای تجزیه و تحلیل داده ها در دو سطح آمار توصیفی و استنباطی استفادهگردیده است. یافته ها نشان می دهد که با افزایش میزان استفاده از برنامه های شبکه استانی، سطح آشنایی مخاطبان با فرهنگ بومی- محلی و میزان رضایت از عملکرد صدا و سیما در پرداختن به مؤلفه های فرهنگ بومی- محلی افزایش می یابد. همچنین، هر چه رضایت از عملکرد صدا و سیما در پرداختن به هویت بومی- محلی افزایش یابد، میزان گرایش افراد به هویت بومی- محلی نیز افزایش می یابد. پیشنهاد می شود که مدیران و کارشناسان با تهیه برنامه های مناسب و جذاب، زمینه لازم را برای گرایش به فرهنگ بومی- محلی ایجاد نمایند.