کاظم اصغری

سیّدمحمّد مکّی در بحرالمعانی، توجه قابل تأمّلی به مباحث معرفت شناسی داشته است. هدف این پژوهش، تبیین آراء معرفت شناسی سیّدمحمّد مکّی و بررسی تأثیرپذیری او از تمهیدات عین القضات است. نوشتار حاضر به روش توصیفی تحلیلی و با تکیه به منابع کتابخانه ای صورت گرفته است. یافته های پژوهش نشان می دهد که سید محمد مکی، در مباحث معرفتی، نه تنها در محتوا، بلکه در الفاظ و عبارات، متأثر از اندیشه های عین القضات همدانی بوده است. هر دو عارف، میان علم ظاهری و علم باطنی، تمیز قائل شده اند و علم باطنی را همان معرفت الهی دانسته اند که عارفان به واسطه درجه ایمان و یقینی که دارند، از آن برخوردار می شوند. انسان می تواند از طریق شناخت خویش و شناخت محمد (ص)، به معرفت الهی، دست یابد. البته معرفت به ذات الهی ممکن نیست و تنها می توان نسبت به اسماء و صفات و افعال الهی، به معرفت رسید. آنان از وجود ضرورت حجاب سخن گفته اند و بر این باور هستند که این حُجب به صورت کامل برطرف نمی شود. همچنین معارف الهی به دلایلی از جمله محتوا، محدودیت های بشریت و شریعت، عدم درک مخاطب و مسئله رازداری، بیان ناپذیر هستند. این مباحث در نامه های سیّدمحمّد، به تفصیل بیشتری نسبت به تمهیدات آمده است.

علّامه طباطبایی دارای شخصیّتی چند وجهی در زمینه علوم تفسیر، فقه، فلسفه و عرفان است، امّا شأن عرفانی ایشان نسبت به ابعاد دیگر علمی ایشان، کمتر مورد توجّه قرار گرفته است؛ با توجّه به این که علّامه از چهره های عرفانی شیعه در دوران معاصر هستند؛ بنابراین بررسی مشرب عرفانی ایشان حائز اهمّیت است. علّامه در آثار مختلف خود نظرات مهمی را درباب عرفان مطرح کرده است. در پژوهش حاضر، با استفاده از روش توصیفی و کتابخانه ای تلاش شده است که مشرب عرفانی علامه و دیدگاههای ایشان درباره عرفان بررسی و تبیین شود. نتایج این پژوهش نشان می دهد که علّامه طباطبایی عرفان راستین را به عنوان یکی از راه های کشف حقیقت می داند که با دین اسلام، هم جهت است. بنا بر نظر ایشان، عرفان یک جریان معنوی برخواسته از دین اسلام است که در واقع همان اخلاق قرآنی محسوب می شود. ایشان طلب عرفان را امری فطری می دانند و معتقدند که انسان ها همواره در پی کسب معرفت نسبت به مبدأ هستی هستند و این فطری بودن، همه انسان ها را دربرمی گیرد و فقط شامل عدّه خاصّی نیست.

زمینه و هدف : افسردگی، یکی از مهم ترین مسایل دانشجویان است که بروز آن در سنین جوانی، با افت شدید عملکرد اجتماعی، شغلی و تحصیلی همراه می باشد. همچنین، نشخوار فکری و کمال گرایی از جمله عوامل مهم در ابتلا به افسردگی به شمار می روند. بنابراین، پژوهش حاضر با هدف پیش بینی نشانه های افسردگی بر اساس کمال گرایی و نشخوار خشم در دانشجویان علوم پزشکی شیراز انجام شد. مواد و روش ها: این مطالعه از نوع توصیفی- همبستگی و جامعه آماری آن متشکل از دانشجویان پسر مشغول به تحصیل دانشگاه علوم پزشکی شیراز در سال 1395 بود. نمونه ها شامل 204 نفر، به شیوه تصادفی چند مرحله ای انتخاب شدند. به منظور جمع آوری داده ها، از مقیاس افسردگی، اضطراب و استرس (21-Depression‚ Anxiety‚ Stress Scale یا 21-DASS)، مقیاس نشخوار خشم Sukhodolsky و همکاران و مقیاس کمال گرایی اهواز استفاده گردید. داده های به دست آمده با استفاده از روش های همبستگی و Multiple regression در نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: رابطه مثبت و معنی داری بین افسردگی و نشخوار خشم (419/0 = r، 001/0 > P) و افسردگی وکمال گرایی (321/0 = r، 001/0 > P) وجود داشت. همچنین، 6/17 درصد از تغییرات افسردگی دانشجویان به وسیله نشخوار خشم تبیین گردید. نتیجه گیری: پژوهش حاضر بیانگر اهمیت نقش نشخوار خشم و کمال گرایی در نشانه های افسردگی دانشجویان می باشد. بنابراین، آموزش مهارت های کنترل عواطف همچون مدیریت خشم و مهارت حل مسأله به دانشجویان دارای نشخوار خشم توصیه می گردد.