ابراهیم آرمن

روحِ ادبیّات مقاومت، زنده کردن احساسات ملّی و امید در مردم و مدافعان وطن علیه دشمنان خارجی و رهبران خیانت کار داخلی است تا آن ها را به پایداری و مقاومت در راه وطن وادار کند. سیّد اشرف الدّین حسینی معروف به نسیم شمال و ابراهیم طوقان، معروف به شاعر ملّی فلسطین، در دو مقطع حسّاس تاریخی ایران و فلسطین، ازجمله نمایندگان شعر مقاومت هستند. پژوهش حاضر می کوشد با روش توصیفی - تحلیلی و با تکیه بر رویکرد «ما و دیگران»، شعر این دو شاعر را با هم مقایسه و صف دشمنان داخلی و خارجی وطن را از دوستان، حامیان و فداکارانش جدا کند و به عبارتی، روش تحقیقی، «ما و دیگری» را در شعرهای وطنی آن ها، شناسایی و معرّفی نماید. دشمنان وطن، هم دستانی داخلی دارند که یا در لباس دوست ظاهر می شوند و یا بر مرکب جهل، خرافه، استبداد و زر و زور سوارند. این دو شاعر، نابسامانی و چالش وطن را تنها به استعمار خارجی و استبداد داخلی منحصر نمی کنند، بلکه مزدوران داخلی و حتّی خود مردم و برخی خصلت های منفی، مانند جهل و سرسپردگی را، در ایجاد مصیبت ها و شرایط ناگوار تاریخی وطن، شریک می دانند. صف مدافعان وطن در شعر هر دو شاعر تقریباً مشابه است؛ ولی درخصوص دشمنان، طوقان بر دشمن خارجی و هم دستان داخلی اش و نسیم شمال بر استبداد و عوامل داخلی و خصلت های منفی جامعه، تأکید بیشتری دارد.

النوستالجیا کمفهوم هو " الحنین إلی ماض مثالی" والحزن والندم والغربه، کما أنه یعنی استحاله العوده إلی الماضی وتشمل الذکریات والطفوله والمراحل التاریخیه للوطن. یستخدم النوستالجیا للحنین إلی الماضی فی شعرالمقاومه لأغراض مثل استعاده وتعزیز الهویه الوطنیه والدینیه والوحده وخلق روح الحمیه والإثاره . والغایه من هذا البحث مقارنه مظاهر النوستالجیا وتجلیاتها فی قصائد عبد الکریم الکرمی ومحمد فروخی یزدی فی ظل المقاومه، معتمداً المنهج الوصفی التحلیلی والنهج المقارن علی أساس المدرسه الأمریکیه. بناء علی دراسه هذا البحث، وفّرت الظروف السیاسیه والاجتماعیه لفلسطین وإیران خلال حیاه الشاعرین حقلاً مناسباً لإبراز مظاهر النوستالجیا فی قصائدهما. کما أن الإشاره إلی الهویه العربیه والإسلامیه ، الشوق للوطن، فی أشعار الکرمی، وذکر أسماء الأبطال والشخصیات القدیمه ، وذکری الماضی المجید للوطن عند فرخی یزدی ، شکلت أهم مظاهر النوستالجیا فی شعر هذین الشاعرین . کشف البحث عن وجود نقاط مشترکه ومتباینه ، مبیناً اسباب ظهور النوستالجیا و أنواع مظاهره کموضوع للبحث. النقاط المشترکه؛ هی إحیاء المشاعر الوطنیه والتفاؤل والأمل عند الشعب والإشاده بالمدافعین عن الوطن ضد الأعداء والقاده الخونه المحلیین، فترکت الحاله السیاسیه أثرها علی الشعور النوستالجی. فحمل النوستالجیا روح المقاومه وهو من النوع الاجتماعی والاحتجاجی والوظائفی حتی یکون مدعاه لتحریض الشعب علی الثبات والمقاومه فی سبیل تحریر الوطن، أما فی النقاط المتباینه، توصل البحث إلی أن النوستالجیا الوجودی له الحضور القاطع والأقوی لدی الکرمی غیر أن التحسّر والحنین إلی البیئه الضائعه لدی فروخی أقوی وأشد حضوراً فی شعره.