افسانه سعادتی جبلی

میراث های ادبی ازجمله صنایع فرهنگی و خلاقی هستند که امروزه یکی از بازارهای با علایق ویژه گردشگری به نام گردشگری ادبی درحال تجاری سازی پایدار آنها است. اهداف پژوهش حاضر عبارت اند از شناسایی اساطیر و داستان های عامیانه ادبی در شهر اصفهان و مکان های وابسته به آنها. در این راستا از روش کیفی (تحلیل مضمون) بهره گرفته شده است. نتیجه تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد شهر اصفهان با در برگرفتن مکان هایی با چهار مضمون فرعی، داستان های عامیانه درباره شاه عباس کبیر، داستان عامیانه درباره کوچه سوزن گرها و حمله افغان ها به اصفهان، حکایت تخم مرغ ها و داستان عامیانه بخت گشایی دختران، پتانسیل بالایی برای رونق گردشگری ادبی با تأکید بر داستان های عامیانه دارند. افزون بر آن، برای مضمون اصلی اساطیر ادبی، شش مضمون فرعی شناسایی شدند که عبارت اند از مهر یا میترا از ایزدان آیین مزدیَسنا (اسطوره نور)، نمادهای خیر و شر در اساطیر ایرانی، ایزدبانو آناهیتا که در اسطوره شناسی ایران از او با عنوان «الهه آب ها» یاد می شود، داستان عاشقانه خسرو پرویز و معشوقه اصفهانی او، شکر اصفهانی، درختان مقدس در اسطوره شناسی، داستان های هزار و یک شب، کلیله و دمنه، امیر ارسلان نامدار و ...؛ در نتیجه، شش مسیر گردشگری ادبی شهر اصفهان با تأکید بر داستان های ادبی عامیانه و اساطیر مشخص شدند.

یکی از مسائل پراهمیت در خوانش مقالات، نحوه تعامل شمس تبریزی با مخاطبانش است. ساختار مقالات بیش از هر مطلب دیگری، متأثر از نگاه مداوم شمس به مخاطب بوده است. شمس تبریزی در لابه لای مقالات به تبیین جایگاه و نقش مخاطب در تکوین اثرش، مخاطب خاص و چگونگی تعامل با وی پرداخته است. وی نه مخاطب محور نه مخاطب سالار و نه مخاطب ناشناس بوده است؛ او مخاطب گزینی بوده که وسواس فراوانی در تخصیص خطاب و کلام داشته است. بیان مختصر و موجز، نامأنوس، دیریاب و دشوار و پرابهام شمس با مخاطبان خویش در مواضعی از مقالات، تغییر و نوسان یافته است. روی سخن شمس در مقالات ، بیشتر با مخاطبان زبده ای بوده که عمدتاً قادر به درک و دریافت زبان ویژه وی بوده اند؛ ازاین رو، وی در مقالات تلاش کرده است تا به نحو مؤثری با آنان ارتباط برقرار کند. در این مقاله، نویسنده به شیوه تحلیلی و توصیفی، در پی تبیین شیوه هایی ارتباطی است که شمس با به کاربستن آن ها بر ذهن و ضمیر مخاطبان تأثیر گذاشته است.