بنت الهدی یزدان بخش

ازآنجایی که هر جامعه ای بر مبنای ایدئولوژی و جهان بینی خود، روابط منحصربه فردی را با فضا، محیط و انسان ها برقرار می سازد و محیط فیزیکی و اجتماعی هر جامعه تبلور نوع نگاه آن جامعه به جهان هستی می باشد و نیز ازآنجایی که فرهنگ و سنن خاص هر جامعه، پذیرای الگوهایی متناسب با آن جامعه بوده و بعضی از الگوها را رد می کند، ارائه الگوی واحد و جهانی برای توسعه، قطعاً اجرایی نخواهد بود؛ بنابراین برای برنامه ریزی توسعه شهری نیاز است با بررسی شاخص های توسعه جهانی و تطبیق و تنظیم آن با ایدئولوژی و نیز فرهنگ بومی هر جامعه، شاخص های توسعه شهری مجدداً تعریف و طراحی شده و الگوی توسعه مخصوص آن جامعه به دست آید. در پژوهش حاضر، ابتدا داده ها از بین مهم ترین شاخص های اقتصادی توسعه شهرهای جهانی و متون و مقالات مربوط به شهرهای اسلامی ایرانی استخراج گردید و سپس با استفاده از روش تحلیل محتوا، مهم ترین شاخص های اقتصادی با تأکید بر الگوی اسلامی ایرانی، به همراه زیرشاخص های آنها به دست آمد. پس از آن، جهت تعیین درجه اهمیت شاخص ها در رویکرد ایرانی اسلامی، شاخص ها از طریق روش AHP اولویت بندی گردید. شاخص های به دست آمده به ترتیب اولویت عبارت اند از: عدالت اقتصادی، سلامت اقتصادی، فرهنگ کار و اشتغال، تولید، رفاه عمومی، الگوی مصرف، گسترش آبادانی (خدمات و تأسیسات)، وضعیت مالی شهر، مالکیت، وضعیت مسکن که هرکدام با زیرشاخص هایی که شناسایی و اولویت بندی شده اند، سنجیده می شود.

ارزیابی پایداری زیست محیطی، یکی از مهم ترین ابزارها در فرایند برنامه ریزی توسعه پایدار است و بنابراین توجه به آن در سیاست گذاری ها و برنامه ریزی ها برای دستیابی به یک برنامه ریزی مناسب همگام با متغیرهای محیط طبیعی، امری اجتناب ناپذیر است. یکی از مؤلفه های اصلی پایداری زیست محیطی، شاخص آلودگی هواست. شهر اصفهان با توجه به افزایش روزافزون جمعیت، مصرف انرژی و ایجاد آلودگی ناشی از سیستم حمل ونقل، افزایش تعداد وسایل نقلیه و گسترش فعالیت های معدنی و صنعتی در زمره شهرهایی است که مسائل زیست محیطی به ویژه آلودگی هوا در آن اهمیتی دوچندان دارد؛ به همین دلیل هدف از پژوهش حاضر، ارزیابی پایداری زیست محیطی شهر اصفهان با تأکید بر آلودگی هواست. با توجه به داده ها، نوع پژوهش کاربردی است و داده ها به روش کتابخانه ای گرد آوری شده اند. برای نمایش داده ها، نرم افزارهای Excel و MATLAB به کار رفت. در این پژوهش 5 شاخص اصلی آلودگی هوا طی سال های 1390-1386 بررسی شدند که عبارت اند از: میانگین گاز مونوکسیدکربن CO، میانگین گاز دی اکسید گوگرد SO2، میانگین گاز ازت NO2، میانگین گاز ازون O3 و میانگین ذرات معلق زیر 10 میکرون. برای ارزیابی میزان پایداری از مدل FPPSI استفاده شد. نتایج پژوهش حاکی است شرایط زیست محیطی شهر اصفهان از نظر آلودگی هوا در سال های 1390-1386 به سمت ناپایداری سوق پیدا کرده است؛ به گونه ای که سال 1390 بیشترین میزان آلودگی را دارد؛ همچنین میزان گاز دی اکسید گوگرد و منوکسیدکربن بیش از سایر آلاینده ها در ناپایداری زیست محیطی شهر اصفهان تأثیر داشته است.