مرجان نیک شعار

گردشگری، یکی از منابع مهم اقتصادی و عاملی مؤثر در توسعه فرهنگی و اجتماعی محسوب می شود. گردشگری با اشتغال زایی مستقیم و غیرمستقیم و درنتیجه کسب درآمد برای مقاصد گردشگری، نقش مهمی در اقتصاد این مناطق ایفا می کند. کسب درآمد مستلزم جذب گردشگر است. به منظور برخورداری از منافع گردشگری، تعیین اولویت توان مقاصد گردشگری اهمیت بسیاری دارد. نبود اولویت های مشخص به ابهام در سرمایه گذاری و هدررفت سرمایه ها منجر می شود. تعیین اولویت توان جاذبه های گردشگری برای مدیریت بهینه به منظور کوتاه کردن زمان بازگشت سرمایه و افزایش بازدهی سرمایه گذاری ضروری است. هدف این پژوهش، تعیین میزان اهمیت و اولویت جاذبه های گردشگری شهر بیرجند است. روش پژوهش با توجه به هدف از نوع کاربردی و ازنظر روش توصیفی تحلیلی و پیمایشی است. داده ها با استفاده از منابع اسنادی کتابخانه ای و پرسش نامه، بازدید میدانی و مصاحبه با کارشناسان و گردشگران 12 مکان گردشگری شهر بیرجند گردآوری شده است. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران با خطای 0.075درصد، 205 گردشگر محاسبه شده است. در این مطالعه از تحلیل سلسله مراتبی چندمعیاره فازی و تحلیل خاکستری برای اولویت بندی مکان های نمونه استفاده شده است. با توجه به نتایج فرایند تحلیل سلسله مراتبی فازی شاخص های دسترسی با وزن 0.2987 و ارزش بصری با وزن 0.1726 بیشترین اهمیت را در سطح بندی مکان های گردشگری دارند. براساس نتایج نهایی تحلیل خاکستری باغ اکبریه بهترین رتبه را دارد و قلعه بیرجند و بند امیرشاه در رتبه بعدی قرار دارند؛ بنابراین این مکان ها قابلیت و پتانسیل بیشتری برای سرمایه گذاری در راستای رونق گردشگری خواهند داشت. ترکیب مدل فازی و تحلیل خاکستری ازجمله نوآوری های این مقاله است.

اکوتوریسم به عنوان گونه ای از گردشگری در طبیعت مورد توجه برنامه ریزان در ایران است چراکه برای تقویت اقتصاد محلی جایگاه مهمی دارد. استان خراسان جنوبی علیرغم محدودیت های زیست – محیطی در زمینه رشد و توسعه، از قابلیت ها و جاذبه ای متنوعی در زمینه گردشگری طبیعی برخوردار است که گردشگری کویری یکی از این زمینه ها است. هدف این مقاله شناخت و تحلیل اقتصادی گردشگری کویری و بیان چالش های آن جهت توسعه سکونتگاه های پیرامون کویرهای هدف گردشگری در بستر جغرافیایی این استان می باشد. روش پژوهش از نوع تحقیقات توصیفی و تحلیلی و از نظر هدف کاربردی می باشد. جامعه مورد مطالعه در این تحقیق شامل روستاهای هدف گردشگری در حاشیه هفت کویر گردشگری استان خراسان جنوبی می باشد. کل جمعیت روستاها و کمپ های کویرهای یاد شده در سال1395 برابر با 130 خانوار هستند. نتایج تحقیق نشان می دهد که در ارتباط با مزیت های گردشگری در نواحی کویری عوامل متعددی دخیل هستند که مهمترین آنها مربوط به ایجاد آرامش روحی و روانی، استفاده از چشم انداز های خاص کویری جهت فعالیت هایی مانند عکاسی می باشد. در بخش اقتصادی تاثیر گردشگری بر وضعیت اقتصادی خانوارهای از ابعاد مختلف  با گزینه زیاد ارزیابی گردیده است. همچنین در خصوص موانع گردشگردی در مناطق کویری بیشتر شرایط نامساعد طبیعی از جمله شرایط دمایی، گردوغبار و ریزگردها در اولویت قرار گرفته است.